Pepi teniat unu disigliu mannu a innantis de diventai babbu, imparai a su pipiu cussu chi a issu, po nanca essiri modernus dd’iant negau: a ddi fueddai feti su sardu, tantis po s’italianu ci iant airi pensau is atrus. De candu est nasciu, in cussa dì frida e de abba a istrossas, dogna fueddu est stetiu in sardu. Custu finas a candu Totoreddu at fatu is set’annus. Totoreddu cumprendiat totu cussu chi su babbu ddi naraiat e mai at tentu problemas in iscola ca sa limba dde is meris dda intendiat in totue. Si spantaiant, Pepi e Totoreddu, candu calencunu intendudeddus chistionai su sardu ddis pregontaiat: “Ma suo figlio la capisce?”. Una dì Totoreddu, forsis ca biat chi fut su solu a cumprendiri cussa limba, intru de is cumpangeddu, tenit una pregunta po Pepi: “Babbu ma mi ddu naras poita cun mei chistionas in limba e cun is atrus umperas finas s’italianu?”. Si dd’aspetaiat, a innantis o in segus, Pepi, custa pregunta e po arrespundiri no at tentu peruna duda: “Totoreddu, babbu chistionendudì su sardu creit de t’airi fatu unu grandu arregalu. A mei m’ant pesau, babbu e mama mia, fueddendumì in italianu chentza finas a essiri capassus meda. Ma su sardu ddu apu imparau in is orrugas, in is tzilleris, in is prassas e facu de totu po ddu fueddai cun prus genti possibili. Tui cumprendis totu su chi ti naru e ses nasciu a suta de una bonu steddu. Ma ddu scis ca c’at professoris e dotoris chi ant fatu cicas mannas? E ddu scis ita ant iscobertu? Ca is pipius chi chistionant duas limbas, calechisiant, funt prus abistus de is atrus! A dolu mannu candu deu fui pipiu fut intrada in sa conca de sa genti chi su sardu fut sa limba de is massajus e de is pastoris. E finas chi fut sa limba insoru ita dannu podiat sussediri? Poita teniant is mansu e is bestiris brutus po su trabagliu mannu chi faiant?”. Totoreddu ci pensat unu pagu: “Po mimi totu is trabaglius funt dignus, su pastori comenti su professori o su massaju comenti su dotori. Est de importu mannu chi dognunu si cichit un’arti chi ddi pragiat. Ma apu finas e bidu ca cun sorresta tua, ca est maista de scola de litaras, chistionas in sardu su matessi. E creu chi issa calencuna cosa in italianu puru dda connosciat?”. Pepi est allirgu, Totoreddu at cumprendiu, massimamenti sa dignidadi de sa limba e de su trabagliu: “Sa limba nosta est su sardu, a meda genti nde ddi parit bregungia manna e imparant a is figlius s’italianu po fairi biri ca cussus puru ddu scint fueddai, est una faddina manna, poni menti a babbu Totoreddu. E po cantu pertocat is artis tenis arregioni prena: candu unu trabagliat cun onestadi, e chentza cogliunai a nemus, est sa cosa prus de importu mannu. Deu creu chi non c’at cosa chi bagliat de prus che cussa de si castiai in su sprigu e cumprendiri de tenni sa cuscentzia a postu”. “Ma, deu ca po doveri depu feti fairi compitus e studiai, chi calencuna borta non ddi tengiu gana mi possu arrebellai?”. Miradiddu a Totoreddu, fait su margiani, po si dda tirai a s’ala sua. “Nou Totoreddu, cussu nou, e mai. Non cumbenit a tui ca abarras a palas de is cumpagius e ce d’acabbas a essiri unu burricheddu. Ti dd’arregodas sa prima dì chi fus andau a iscola ita ti naraiat babbu: a innantis su doveri e a pustis su prageri! Cussu depis fairi, po imoi su doveri est cussu de studiai e chi ddu fais cun prageri ti spassias puru”.

Dd’at cumprendiu Totoreddu ca a su babbu no ddu at cogliunau, ma non s’arrendit e cicat agiudu: “Andat beni, po mi spassiai studiendu ddu possu fairi cun tui? Oi depu fairi is compitus po cumprendiri is “aggettivi qualificativi” e cussus “dimostrativi”. Ddus feus paris tandu?”. A parrer bostru comenti est andada a acabbai? Pepi ddu at agiudau o est abarrau in is suas?

 

 

Primu de arbili de su 2022

 

 

Màuru Mura

 

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021 LR 22/2018, art. 22

 

 

Foto: https://www.comune.quartu.ca.it/novita/comunicati-stampa/5343-lingue-minoritarie-a-quartu-il-26-febbraio-esperti-a-confronto