Una die intregada a sa poesia in ammentu de Tiu Antoni Cuccu, “s’imprenteri bagamundu” chi po annos e annos at isparghindau cultura in totu sas biddas de Saldigna bendende sos libros cun sos versos iscritos e a bolu de sos mannos de sa poesia sarda. Ocannu puru, sa Comuna de Santu Idu, at aparitzadu un’abboju pro ammentare su fizu sou istimadu. Pro s’ocasione s’est fata una gara de poesia cun Giuseppe Porcu, Bruno Agus e Diegu Porcu acumpanzados dae su tenore de Santu Lussurzu. Prima de sa gara sas relatas de Danilo Melis (consizeri comunale chi s’est leadu s’impignu de ammentare a primore a Tiu Antoni), Lussorio Cambiganu (amantiosu de poesia sarda chi po primu in su 2021 at tentu s’idea de organizare una die in onore de tiu Cuccu), Anna Cristina Serra (poetessa) e Pier Sandro Pillonca (giornalista).  In s’esòrdiu sos poetas an ammentadu a tiu Antoni e an faeddadu finas de sa netzessidade de dare amparu a sa limba sarda e a sos valores chi issa costoit.  Custa est sa trascritzione de s’esòrdiu e de sos sonetos cantados in Santu Idu su 23 de Cabudanni.

 

ESORDIU

 

1. G. PORCU

De sardos versos in cantu e misura

mai t’aia ‘atidu in sinu tou

o Santu Idu, e digna como addura

prite ses onorende a fizu tou

chi cun su fagher mannu e forte sou

l’at mantesa custa nostra cultura

de bàntidu cantende lu carigno

e su primu saludu ti cunsigno

 

2. AGUS

Si che soe torradu dae nou

gràtzias meda, o cara Santu Idu

e ispero puru ‘e fagher bellu prou

a da chi ‘e nou mi as preferidu

Ammentende unu caru fizu tou

naschidu inoghe e inoghe creschidu

pro tiu Antoni un’amigu connotu

deo bos torro a saludare a totu

 

3. D. PORCU

Mai fit capitadu o Santu Idu

a ch’enner de poeta ‘estidu in pannos

ca in su cursu ‘e custos pagos annos

mi faghes oe su primu cumbidu

e l’as fatu sintzeru sena ingannos

gai matessi l’apo aggradessidu

pro custu tou fizu unicu e raru

ti nd’apo ‘atidu unu saludu caru

 

4. G. PORCU

Amiga zente intro su coro inserra

de tiu Antoni totu su valore

dae issu fachemus una gherra

a sa cultura pro li dare onore

cussa ch’est fiza de sa nostra terra

prite meritat de tenner onore

e la devimus crèschere e sustènnere

pro la dare a su tempus chi at a bènnere

 

5. AGUS

Cun zente ‘e Santu Idu e zente istranza

m’ammento ‘e tiu Antoni sa figura

cando cun sa pandedda pro cumpanza

moviat de inoghe a s’aventura

colchende puru a s’arranza-arranza

at semenadu limba cun cultura

su ch’at fatu in sas terras saldignolas

non l’ana fatu mancu sas iscolas

 

6. D. PORCU

Pro lu antare non bi nd’at faeddu

non bastan sas otavas de notesta

l’apo connotu da sende piseddu

a da chi giraia calchi festa

a boltas fit de umore nieddu

a segundu de calchi richiesta

Ma però fit omìne de cussèntzia

m’a bortas pagu nd’aiat passèntzia

 

7. G. PORCU

O Santu Idu in su coro costois

a fizu tou e s’ammentu li giughe

ma sa cultura nostra gridat: ohis!

proite est donzi die posta in rughe

pro cantu custu lu namus tra nois

paga cosa nde bogamus a lughe

nende su giustu a dare dignidade

politica bi cheret e voluntade

 

8. AGUS

Deo l’apo tentu meda afetzione

e cantu mancat mi nd’abbizo como

sas avertèntzias mancu bos fentomo

chi mi at dadu in calchi ocasione

a sa limba de sa traditzione

che l’at fata intrare in dogni domo

ca sas cantones e garas trascritas

mi parian gràscias beneitas

 

9. D. PORCU

E deo puru da chi l’apo idu

li apo tentu sempre afetzione

in tantos logos ja l’apo sighidu

l’iscultaia cun devotzione

su primu libru chi apo legidu

fudi s’istoria de Bachis Falcone

chi sempre ja lu tenzo in sa memòria

totu in mente l’aia cuss’istòria

 

10. G. PORCU

Ma in altu deven fagher sos tantos

in su Guvernu a dare sos cunfoltos

ca Pisistrato sos omericos cantos

cun rejone los aiat regoltos

in s’olvidu pro non essere moltos

e gai los lezimos totucantos

custu de meda l’an fatu in Atene

ma sos sardos non lu faghimus bene

 

11. AGUS

In Atene fin mastros de cultura

ma issu l’at sighida cust’istrada.

Sa carriera l’apo comintzada

bidende a issu sempre de figura

mi naraiat: “Brunu, sa natura

ammentati chi cheret aggiuada.

Da chi leadu t’as custu caminu

isfòglia libros e leze continu”

 

12. D. PORCU

In dogni logu at lassadu sos sinnos

e chi mai los ponzan in ritiru

de poesia dende sos atzinnos

ca fit apassionadu de ammiru

ma a bortas proaian sos pitzinnos

in carchi logu a lu leare in giru

pois però da chi lu connoschian

finas sos libros li comporaian

 

13. G. PORCU

Lassa de sos piseddos su tintinnu

prite de bonu fagher fit pienu

deo s’ammento bos canto serenu

su ch’in su coro m’at lassadu sinnu

ca comporadu ja l’apo a pitzinnu

su libru bellu ‘e Mertzioro Murenu

prima m’at fatu ‘ider cuss’iscritu

e dendemìlu mi l’at beneitu

 

14. AGUS

Issu leadu at cuss’impiegu

sempre a giru ‘e comunu in comunu

però non diat cherrer chi un’arrennegu

mi lee pro calchi faeddu importunu

proite a tiu Antoni, o Diegu

non l’at leadu in giru nisciunu

ca l’an tentu afetu cun rispetos

de sa Saldigna in totu sos tretos

 

15. D. PORCU

O Bruno, isculta cun tonos adatos

deo non l’apo nadu in modu duru

issu fit omine de donos cumpatos

lu sento deo puru cuss’iscuru

ses bistadu pitzinnu tue puru

tando l’ischis comente sunu fatos

non cumprendian su valore sou

e a bortas faghian cussu prou

 

16. G. PORCU

Diegu in su ch’est seriu como addura

teniat a s’arte nostra riguardu

in s’istudiu li tenzan pius cura

prima su tempus chi che siat tardu

s’Assessoradu, a bortas, de cultura

in Regione mancu faeddat sardu

Ite cultura tando est chi difendet

cando sa limba sua non cumprendet

 

17. AGUS

Como as tocadu unu tastu feu

Giuseppe su ch’as nadu est seguru

ma torrende a tiu Antoni po recreu

gai esserat abbarradu in su futuru

ca fit finas amigu ‘e babbu meu

poi diventadu amigu meu puru

l’apo tratadu sempere cun grabbu

che chi mi esserat etotu unu babbu

 

18. D. PORCU

Dognunu a tiu Antoni fit devotu

fit un’eroe pro sa poesia

Brunu, non fit amigu tou ebbia

ca l’ischimus chi fit amigu ‘e totu

e sa Sardigna in sa terra nadia

l’an in totue istimadu e connotu

su numen non si ch’andat cun su ‘entu

paret ch’adduret che unu monumentu

 

19. G. PORCU

Ma pro sa nostra sarda natzione

creschire nde devimus ideales.

libertade, dignidade, rejone

mentre d’italianu sos giornales

faeddan gai retes e canales

e in sardu non b’ada unu cartone

a fizu tou das in sardu afilu

e poi lu guastan in s’asilu

 

20. AGUS

Chie non tenet a sa limba istima

tenet a custa terra paga afetzione

deo non penso a s’istrutzione

ca cussa paret ch’est pius in chima

ma Pier Sandro lu fit nende prima:

pro sa limba bi cheret unione.

E-i sos sardos sunu connoschidos

pro essere istados semper pagu unidos

 

21. D. PORCU

Ma carchi cosa cheriat decisa

prite su fatu est tropu importante

prima su tempus chi andet distante

carchi lege bi cheret improvisa

e sos chi cheren sa limba divisa

cussos, o Bruno, sun zente ignorante

non bi at Logudoro o Campidanu

sa limba est una in su logu isolanu

 

22. G. PORCU

Magnifichen sa limba cun s’istòria

s’italianu puru est importante

ca certos cantos de s’Inferru ‘e Dante

los ammiro e los ripito a mimòria

ma non creo s’anzenu unu zigante

e deo pistercheddu ‘e paga glòria

Ajoni! Una cultura est ch’amus rara

e miremus su restu cara a cara

 

23. AGUS

Nois tenimus una terra ‘e fama

però tenimus pagu sentimentu

e si non cambiamus su programa

pro sa limba est unu fallimentu

però de issa su primu aprendimentu

si suet in sa tita de sa mama

e-i sos fizos pagu nobilitan

sas mamas chi ‘e sa limba los istitan

 

24. D. PORCU

Ca totu est incue sa puntiglia

e incue lu chirches su decoro

in dogni domo bi cheret sa briglia

chi su sardu lu tenzan in su coro

ca sos pitzinnos in dogni famiglia

lu deven faeddare in domo insoro

però ateras limbas lis intregan

e-i sa limba insoro la rinnegan

 

25. G. PORCU

Sa fama mala cando ‘enit meréschida

s’illusione vana est ingannia

però noa bi cheret un’avrèschida

de cussièntzia e de sabidoria

ca devet essere sa limba in sa crèschida

sa limba nostra intro s’economia

imbetzes annos fatu amus s’errore

chi girada che l’amus a folclore

 

 

26. AGUS

Ma tue a folclore non la giras

ca cheres pro sa limba fama e glòria

nois tenimos millenaria un’istòria

e tue puru, o Giuseppe, l’ammiras

ma su soneto de Remundu Piras

lu devian totus ischire a memòria

e deviat esser cussa prenda manna

picadu ‘e sas iscolas in sa janna

 

27. D. PORCU

De l’imparare che una dutrina

totu devian tenner s’oriolu

però su male est in sa raighina

e non si tratat de sa limba solu

ca dogn’usàntzia antiga e divina

sunu a dies de oe in disconsolu

e de sa limba solo non si tratat

totu in dificultade si agatat

 

28. G. PORCU

A nos giogare totu cale pena

difendemas sa nostra identidade

ma credèndebbi cun abbilidade

de bilgonza seghende sa cadena

e poi umana sa sotziedade

est ligada comente una carena

cando su coro tenes suferente

nemmancu bene t’intendes in mente

 

29 .AGUS

Deo non naro prite non l’acabbas

ca cussa est sa mezus melodia

Giuseppe nois sighimos custa via

però su mundu est pienu ‘e Barabbas

nos nde sunu furende s’energia

como apaltende sun puru sas abbas

tantu nois no nde faghimos briga

ca ja nos an domadu a dogni origa

 

30. D. PORCU

A dogni cosa an postu su juale

comente cheren issos an trubadu

cumandados in totu in generale

no san in dogni cosa assugetadu

e a da chi iscopiat calchi male

subitu a inoghe ‘enit dirotadu

paret chi siat custu sardu logu

pro dogni male a li ponner s’isfogu

 

31. G. PORCU

Ma non solu sa limba est guastada

donzi tribàgliu ponidemi mente

como sa befa noa capitada

chi fit donzi polcalzu suferente

nachi sa pesta che fit debbellada

e nos la torran dae Continente

e nois ubbidinde a sos padronos

ca, pagu bene, non bi semus bonos

 

32. AGUS

Cussa est una bella epidemia

e dogni cosa nos sighit a ofèndere

ischimos no est in Saldigna ebbia

custu sa zente ja l’at a cumprèndere

ma un’allevamentu infetu de Pavia

però sos porcos at sighidu a bèndere

Però cando inoghe l’an connotu

in Saldigna ana blocadu totu

 

33. D. PORCU

O siat in Pavia o aterue

semper a nois ponen in ruina

ca movet da inoghe dogni nue

da ch’est infeta calchi raighina

siat de porcos o roba erveghina

totu nd’imbolan sempre da totue

e poi tocat cun ahis e ohis

dogni male a lu pagare a nois

 

34. G. PORCU

Su giambare timimus che bobboi

e sa disunidade in avolotu

nos ponet in s’unire sena motu

e la finimus brighende chin ohi

sos ch’an firmadu a Giommaria Angioi

tantu sardos ja fini gai etotu

isperende in-d-un’era digna e noa

de s’esòrdiu la serramus sa proa

 

35. AGUS

Si la finimos no est a pagu incuru

su ch’amos nadu ponet pena e dolu

però bi cheret allegria puru

improvisende sos versos a bolu

sa pandemia si ‘ochit porcos solu

a mie non mi spantat de seguru

non mi ponzo pro cussu in pensamentos

ma bois duos istadebbi atentos

 

36. D. PORCU

A nois, Bruno, non at a tocare

ca tocat a su corpu a s’animale

però si azis nadu a la serrare

deo che bois la serro uguale

naran chi passat semper dogni male

e custa puru ja ch’at a passare

gai lu naran e gai lu crene

e isperemus chi si finat bene

 

 

SONETOS

 

Giuseppe Porcu

Paret sa Panda ch’in s’istatzione

bido ancora, e cun boghe bilgonzosa

deo pedinde sa cantone ‘e Bosa

de Nùgoro pitzinnu in s’istradone

m’ammento betza sa manu nodosa

de libritos chilchende in su muntone.

Poi lestru m’at nadu calchi cosa

tipu verbos de beneditzione

Mi ch’ando cun su libru ‘e Merchioro

ma tiu Antoni de cussos mezores

nd’at semenadu sos versos de oro

e gai etotu pro sos cantadores

immortalende sos versos insoro

pro los dare a sos tempos bennidores

si no bolende lebios che su ‘entu

in su mistèriu si che fin andados

solu de pagos restende in s’ammentu

Cun cussièntzia imbetzes imprentados

sunu valore d’una natzione

lezìdos, recitados e cantados.

Ma paret tempus in s’istrutzione

b’intren istòria e cultura in Saldigna

pro fagher una generatzione

lìbera, rispetada, forte e digna

segura, cussiente, orgogliosa

de custa terra pro crescher s’insigna.

O Santu Idu, mama afetuosa

ammenta a fizu tou ch’at lassadu

una sienda manna e valorosa

Deo pedo chi sia perdonadu

a tiu Antoni como ammento ancora

saludo a totu e andade in bonora.

 

 

Bruno Agus

Santu Idu cun istima segura

a tiu Antoni li as resu onore

e gai as ammentadu sa figura

de un’omìne ‘e profundu valore

chi de sa limba sarda e sa cultura

est istadu unu mannu ispalghidore

finas essende in s’edade madura

pro cantu at tentu fortzas e vigore.

Fit un’òmine ‘e nòbiles cuncetos

e non s’est sa Saldigna ismentigada

cun sa machina carriga ‘e libretos

de sa poesia iscrita e improvisada

at ‘alanzadu istimas e afetos

de un’ùmile ambulante ‘e istrada

però poi de sa sorte sas tramas

an frimmadu sa sua passione.

Como sighire sos suos programas

devian sos mastros de s’istrutzione

ma sos chi sun in sa sarda Regione

paren chi non las tenzan cussas bramas.

Ma tue Santu Idu orgogliosa

nde sias, ca l’as dadu sa nadia

e ses istada una mama amorosa

e deo ca non poto àtera cosa

cun cust’ùmile vena ‘e poesia

ti lasso s’adiosu ‘e parte mia.

 

 

Diegu Porcu

O Santu Idu ses poninde cura

a dare a tiu Antoni sos onores

chi l’aiat in coro pro natura

a dare pesu a sos sardos valores

e at salvadu cun s’imprentadura

sas menzus garas de sos cantadores

e sos chi amus amore a sa cultura

ancora nde gustamus sos sabores.

A s’anda e torra in-d-una machinedda

tucait dae inoghe a dogni logu

girende dogni punta e dogni sedda.

Ma pro issu fit unu disaogu

su chi a nois paret sacrificu

issu l’aiat comente unu giogu.

Non fit s’iscopu ‘e diventare ricu

ca fortzis mancu su tantu ‘e s’ispesa

nde torraiat dae cuss’aficu

E at vivìdu sempre in umilesa

prite s’unicu sou pensamentu

fit a dare a sas garas sa salvesa.

Dae minore istima l’apo tentu

e a da chi non l’apo pius bidu

ancora intendo cussu mancamentu.

Como bi penses tue Santu Idu

a dare lustru a sa sua memòria

ca issu pagu ja si nd’est godidu

iscritu at una pàgina ‘e istòria

òmine onestu e de coro bonu

so siguru chi ch’est in s’alta glòria

cun sos poetas totu in arrejonu.

Deo fininde custu cantu umìle

po calchi errore bos pedo perdonu

e adiu caru pòpulu gentile