Francesco Mura

Masala 2

 

 

 

 

 

 

 

 

Congruimus s’imprenta de sos temas de sa gara de su 1969 in Gergei, inube Frantziscu Mura, Remundu Piras e Marieddu Màsala an dadu vida a una gara de ispantu pro sa festa de Nostra Segnora de Mesaustu. Custu est su segundu tema: sa poesia (Mura), sa mùsica (Piras) e sa pintura (Màsala). Duinas e modas bos las amus a presentare in  Làcanas de su mese de Nadale.

 

Cando an cantadu in Gergei Frantziscu Mura teniat 36 annos cumpridos, Remundu Piras nde deviat lomper 64 e Marieddu Màsala 32.

 

 

 

1. Màsala (56’’)

De fronte a unu pópulu devotu

sighimos a cantare sas novellas.

Como una ’e sas artes pius bellas

chi ap’in sorte narrer devo a totu:

tras sas prus bellas chi amos connotu

chi s’est distinta dae sas gemellas.

E collocada s’est prus in altura:

pruite m’es tocada sa pitura

 

 

2. Piras (55’’)

Cheret narrer chi tue ses pintore,

ti rispeto si ses pintore ’onu.

Tue ses su mastru ‘e su colore

ca Deus ti l’at dadu cussu donu.

Deo apo una parte pius minore

proite so s’intèrprete ’e su sonu.

In me forma e colore no bi nd’ada

puite m’est sa mùsica tocada.

 

 

3. Mura (59’’)

Est sa dea bendada sa chi donat

sa sorte a chie devet a modellu.

Totas tres in su própiu cancellu

semus passados, no m’impressionat.

A Marieddu an dadu su pinzellu,

Remundu s’arpa e-i sa lira sonat.

Diversa invece est custa parte mia

prite tocada m’est sa poesia.

 

 

4. Màsala (45’’)

Ma de dipingher si apo s’impreu

miro sa tinta cun sa tela adata.

Tota sa cosa ch’at criadu Deu

poto dipingher comente l’at fata.

E como b’amos sa pitura astrata:

cussa mi l’apo fata a contu meu

chi da su donu chi tenzo derivat

e perunu mortale no b’arrivat.

 

 

5. Piras (56’’)

(Ma) s’ómine da chi Deu l’at criadu

de s’abba intesu at sa cantilena

de mare calmu o abbulotadu,

su càntigu gentile ’e sa sirena.

Tando da terra nde segat un’’ena,

l’isperrat e a sonare s’est proadu

sa mùsica che nobbile dultzura

ca bi l’at imparadu sa natura.

 

 

6. Mura (55’’)

Però diversu est custu donu meu:

penso ch’at aer meritu e onores.

Est distimonzu s’universu intreu,

l’an a ischire mannos e minores:

cand’est naschidu su fizu ’e Deu

l’an cantadu in sa zona sos pastores.

Cantan cand’est naschidu su Messia:

e fit sa pius bella poesia.

 

 

7. Màsala (43’’)

Sa poesia est meda distinta,

la connoschimos dae calchi ’olta,

però un’ópera de colore est cinta

mancari palzat isbagliada e tolta.

Presentat una màchia ’e tinta

e cussa est una natura molta.

Chi a s’altesa siedas no creo

ca la poto cumprender solu deo.

 

 

8. Piras (56’’)

Mi naras chi cand’’enit su Messia

cantan in poesia a allegra foghe.

Ma mancu poeta est s’Ave Maria

e lu poto giurare deo inoghe.

Ammenta ch’at cantadu sa ninnia

ma nos dat una mùsica sa ‘oghe.

Sa ’oghe est una mùsica gentile

in brasciolu, in domo o in foghile.

 

 

9. Mura (58’’)

Eo no nde cheria ’ider imbaru

ca cantu est sa poética fiama,

Remundu, a nd’agatare est casu raru

e de la tenner sun totus in brama:

li narat: fizu meu caru-caru,

tue ti dormi in sos grembos de mama.

A una criatura chi est novella

cuss’est sa poesia pius bella.

 

 

10. Màsala (43’’)

Però cuddos chi sun pius famados

dipinghen sa bataglia in iscena.

Bides imbenujada a Madalena

e pianghende a pilos calados,

poi a Cristos in s’Ùltima Chena

in mesu sos Apóstulos fidados

finas a oe e séculos pius a taldu

e deves totu cussu a Leonaldu.

 

 

11. Piras (55’’)

(Ma) Cristos bi fiat chena lu pintare:

no b’at pitura ne b’at poesia.

(Ma) Una missa la naran in s’altare

e l’acumpagnan cun sa melodia.

Saùlle tenet una maladia,

sonat Dàvide s’arpa a lu carmare.

Ed eco chi sa mùsica est divina:

oltres che piaghere, est meighina.

 

 

12. Mura (57’’)

Sa mùsica no contat cosighedda

prite tocat su coro s’istrumentu.

Tue de sos cuadros mi faedda

tantu ja nd’as a tenner pius de chentu.

Sa nueresa Gràtzia Deledda

at iscritu sas “Cannas a su ‘Entu”

e nd’at criadu unu romanzu bellu

sena b’aer ne sonu ne pinzellu.

 

 

13. Màsala (43’’)

Pro sonare un’arpa e una trumba

oe nos podet fagher pagu ispantu.

Ma sos estintos chi as caros tantu

sun in cuadru e che los as in tumba.

Dipinta est in s’altare sa columba

e cheret narrer s’Ispìridu Santu:

e cuss’est su pinzellu ch’in sas palas,

l’as postu sas piumas cun sas alas.

 

 

14. Piras (58’’)

Però s’a ballu sonan una trumba

sos sonos in orija si che catzan.

Tando si abbratzan columbu e columba:

andan, benin,si rilassan, s’istrapatzan.

Andan e benin a s’arrumba-arrumba,

sena ’ilgonza peruna s’abbratzan.

Sun imbreagos da sos sonos fissos:

comente sono deo moven issos.

 

 

15. Mura (1’05’’)

Remundu, su ch’as nadu est cosa giusta,

non ti lu nego e antzis cunsidèra

chi sa rejone ti so dende est custa

ma fàghemi cumprender sa manera:

tue a s’isposa faghes sa litèra

poi bi chi l’inserras in sa busta.

L’iscries una bella poesia

nende: ti chelzo bene, isposa mia.

 

 

16. Màsala (41’’)

Mirade su ch’at fatu su pinzellu

e bos paret un’ópera divina

ca si b’est impignadu Rafaellu

pro dipingher su visu ‘e Fornarina

da ube at fatu unu cuadru bellu

ch’at arrichidu tota sa Sistina.

No lu supèrat perunu poete

e no est a sonare un’organete.

 

 

17. Piras (50’’)

Ma po iscrier a s’innamorada

chi l’amo bi l’iscrio fina in prosa.

Ma si li faghet una serenada

cun sa chiterra est un’àtera cosa,

cudda mùsica bella e cuncordada

ardente e adornante e pibiosa.

Eco ch’in coro che l’apo introdotu:

chena li narrer nudda naro totu.

 

 

18. Mura (55’’)

Bae chi, Piras, no m’impressionas

e no nde tenzo nudda impressione.

Li naras bona tra totu sas bonas

e chi li as amore e passione

ma nara sa chiterra a-b-ite sonas

si non deves cantare una cantone?

Sonende sa chiterra si tratenet

però li cantat s’amore chi li tenet.

 

 

19. Màsala

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

 

 

20. Piras

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

 

 

 

21. Mura

…………………….una sera

e issa ti cumprendet a sa mossa

Oe pro chi che siat in sa fossa

fat’at cantones de ogni manera

su ‘onolvesu Paulicu Mossa

cando at cantadu a Lindoro e Glicera:

poesias detadas cun talentos

e no giughiat perunos istrumentos.

 

 

22. Màsala (43’’)

Lassade istare sos poetas saldos

e aterue isterride su passu.

Mi chi unu cuadru de Picassu

cheren pagare bator milialdos.

De totu sos pitores contat Sassu

ub’at colores vìvos e caldos.

Oe che re in sa pitura imperat

e poete no b’at chi lu superat.

 

 

23. Piras (57’’)

(Ma)intende su piolu e su clarinu

e de sa genesi sa ‘oghe perfetta,

su pienu de unu bumbardinu

cun s’acutu picante ‘e sa corneta,

sos lamentos de unu violinu

chi de s’incantu raggiunghet sa meta.

E su sonu est de s’ànima su votu:

pius a prestu no lu cumprenden totu.

 

 

24. Mura (58’’)

Ma pro me contat pagu su clarinu

magari no nde sia de mistieri.

Invece Dante su fiorentinu,

pro ‘ider bene sos ojos abberi,

at fatu ‘ider su Conte Ugolinu

papéndesi sa testa ‘e Ruggïeri.

E nd’at dipintu sos cuadros bellos

ma in manos non giughiat pinzello

 

 

25. Màsala (41’’)

S’azis leggidu in su libru “Cüore”

bos azis ammentare ogni novella.

De Amicis comente iscritore

at isfogadu sa sua favella

e pensende a sa mama sua bella

at isclamadu: “S’essera pitore

pro l’aggiungher pius onore e fama

li diat fagher su cuadru a mama”.

 

 

26. Piras (53’’)

Ma deo a mama no l’apo connota

e no l’apo cantada ne dipinta.

Ma sa mùsica sempre s’est distinta

in afannu, dolore e in sa lota,

issa ’e tantas coronas si est ricinta:

sa paghe e-i sa gherra sonat tota.

Cosas medas chi……………….

ti paret intendinde sos cannones.

 

 

27. Mura (55’’)

Ja es bellu su sonu ‘e sa trumbeta

e sa pitura ‘e Màsala est vicina.

Sa poesia est terrena e divina

est sa chi prima at tocadu sa meta.

E Pascoli, famosu su poeta,

su chi cantadu at una cavallina:

s’ópera pagan in prétziu ‘e oro

prite de totus tocadu at su coro.

 

 

28. Màsala (43’’)

Cantare in poesia at su vantaggiu,

finas improvisare podes prontu.

Ma pensa, dogni tipu ‘e personaggiu

cun pitores non ponzas a cunfrontu

ca bi tenes in domo su tramontu,

s’aurora cun-d-unu paesaggiu

ch’abbellin sa capella e-i su muru

e no est a sonare unu tamburu.

 

 

 29. Piras (53’’)

(Ma) Su tramontu cun s’alba indeorada

l’at fatu in chelu, mi’, su Criadore.

B’est po natura e bisonzu no b’ada

mancu de lu pintare su pintore.

Ma nàrami: sa verdiana Traviada,

su Rigoletto cun su Trovadore

sun cosas de s’artista o goi o gai:

sa natura no l’at cantadu mai.

 

 

30. Mura (55’’)

Totu cussas sun óperas de fama

bessidas da su grande campione.

Sa poesia a su fizu sa mama

bi la cantat pro consolatzione

e finas su pastore fatu ‘e s’ama

cantat a modu sou una cantone.

E finas s’ama si nde meravizat:

passat su tempus e no si nd’abbizat.

 

 

31. Màsala (37’’)

Ma su cuadru ’e sa creatzione

lu connoschides dae su pitore.

Animales bi nd’at unu masone,

no bi mancat su mannu e su minore,

a fiancu a sa tigre b’est s’anzone,

vicinu a sa colomba bi est s’astore

e su leone ‘e sa foresta re

totu los connoschides dae me.

 

 

32. Piras (54’’)

No, chi deo connosco sas columbas

cun sos astores chena los pintare.

Ma naran nachi deven arrivare

su die ‘e su giudisciu bator trumbas:

sos ànghelos sun postos po sonare,

a cussu sonu s’abberin sas tumbas.

Sa mùsica a sos bios dat cunfortos

e faghet puru risuger sos mortos.

 

 

33. Mura (55’’)

Finamenta cuss’ópera est famada

e l’ischin in su mundu in generale.

Sa poética vena naturale

ch’est a diversas metas arrivada:

non sonat una banda musicale

si no b’est sa cantone preparada.

Sonas corneta e sonas su clarinu

però l’imparas léggìdu in latinu.

 

 

34. Màsala (43’’)

Cando s’abberit sa tumba profunda

est sa fine ’e su mundu e de sa vida.

Si sa pitura pro prima l’as bida

no la ponzas ne tertza ne sigunda

ca dipintu at sa bella Giocunda

tale e cuale comente est naschida.

E s’immortalat sa manu ecellente,

no la dipinghet nudda diferente.

 

 

35. Piras (51’’)

Ma deo sono ca so cumpatente,

imìto s’armonia ‘e s’oceànu.

No l’ischis chi unu melodianu

allegrat puru su coro ‘e sa zente:

nade, azis bidu mai un’indianu

chi ti faghet ballare unu serpente?

Poetas e pitores ja sun bonos

ma de fagher ballare no an donos.

 

 

36. Mura (1’02’’)

Un’indianu at proas gai fatu,

ballat a da chi s’arpa l’at sonada.

Est su serpente a sa mùsica gratu:

s’est dogni fera areste ammasetada,

mentres ch’invece Tassu Torcuatu

cantat sa Gerusalemme Libberada

iscrita in rima e no est vanaglória

e li passan cuss’ópera a s’istória.

 

 

37. Màsala (41’’)

Cand’immortale lu faghes a Tassu

no t’ammentas chi morit vagabbundu.

Invece Giotto diventat un’assu:

passadu a primu est dae segundu

ca ti faghet su zero tundu-tundu

sentza jugher in manu su cumpassu.

Tota s’abbilidade manifestat

ca issu morit e s’ópera restat.

 

 

38. Piras (38’’)

Ma a bois che a mie no bos creo,

no sezis mancu meda ‘e calculare.

Si sa chiterra a sonare mi leo

sa signorina si lassat tocare

istat chieta cando sono deo,

in su ballu si lassat abbratzare.

Siat areste e bella cantumai

però po bois, mi’, no faghet gai.

 

 

39. Mura (51’’)

Chi sias importante cunsidèro,

a tie s’avicinat una dea

a su manzanu comente su sero,

fetas sonada bella o puru fea.

Ma ja ischides cantu at fatu Omero

ch’at iscritu ‘e sos grecos s’odissea

e s’àteru Marone mantovanu,

su famosu poeta italianu.

 

 

40. Màsala (41’’)

Bianca e ruja coment’una mela

poto dipingher una signorina.

Sezis lontanos dae sa marina,

azis in domo marina cun vela

ca bo las fato ‘ider in sa tela:

regnat lontana, invece est vicina.

Piras, un’istrumentu musicale

sona ma no guastes sa morale.

 

 

41. Piras (37’’)

(Ma) Deo nde fato de ogni manera

ca no semus sa própia minestra.

Sa televisione cunsidèra:

osserva cando sonan un’orchestra,

sa ballerina in su video lestra

ja che ponet sos calches in s’aera.

Bois custu no l’azis fatu mai

ca no podides persuader gai.

 

 

42. Mura (50’’)

Si sun bellos e sanos sos cuncetos

a-b-it’est ch’a su ‘entu los iscudes.

Però unu poeta lu saludes

ca jughet sabiore in intelletos:

s’as difetos ti cantat sos difetos,

s’as virtudes ti cantat sas virtudes.

Cun sa vena chi tenet, a bi crese,

ti faghet pius mannu ‘e su chi sese.

 

 

43. Màsala (42’’)

Cando b’at una mustra ‘e pitore

màssimu mastros si sun e valentes

acudin sos chi sunu cumpetentes

chi sun isceltos e ammiradores

da poi sos mazores oferentes

e si distinghen sos bravos signores

chi sos cuadros che tenen in coro:

los dian cherrer totu in dom’insoro.

 

 

44. Piras (47’’)

(Ma) A bois già bos lasso a una perra,

poeta póveru e pitore mischinu.

A mie su soldadu andende a gherra,

l’infundo su coraggiu intro su sinu.

Nade prite sos res de Inghilterra

incoronan a sonu ‘e tumbarinu.

Solu deo ‘e sonare apo permissu:

no cheren ne a tie ne a issu.

 

 

45. Mura (53’’)

Su tumbarinu in sa corte reale

sonat, paret sonende una campana.

Però sa poesia est naturale

e no est in-d-ogni persone umana.

Sanremo faghet unu festivale

e-d-est de sa cantone italiana:

daen su prémiu a su cantatore,

s’onore mannu a su compositore.

 

 

46. Màsala (42’’)

Cando mischinu mi naras, Remundu,

mi meraviglio puit’est a nou.

Ma no m’importat su tamburu tou

s’unu re incoronan in su mundu.

S’arantzu lu dipingo tundu-tundu

e su limone a forma ‘e ou.

Finas tue pro l’’ider ti nd’ispantas:

paren veros sos frutos e piantas.

 

 

47. Piras (41’’)

(Ma) S’arantzu, su limone b’est seguru,

e ja b’est chena lu dipingher tue.

Deo fato coraggiu si so duru

e paura si sono mue-mue.

Su soldadu andat a sonu ‘e tamburu

ca cun sos colpos narat: unu-due.

Sa manera ‘e andare nde li leo

e caminat comente sono deo.

 

 

48. Mura (48’’)

Tue ti leas s’istrumentu in manu

e faghes sonu tristu e amorosu.

Tue cun su pinzellu coidosu

pares a sero che a su manzanu

ma Gofredo Mameli su famosu,

su ch’at fatu s’Innu italianu

ca fit poeta l’at cumpostu cue

e-i su ch’at fat’issu sonas tue.

 

 

49. Màsala (40’’)

Tue in manu su tamburu aferra

ca de sonare, Remundu, as su antu.

Ma a sa mama su fizu est mort’in gherra

e che lu tenet in su campusantu:

su cuadru est in domo ancor’in terra

e un’ojada li dat d-ogni tantu.

Mancari sepultadu, in cuss’ora

li paret de lu ‘ider biu ancora.

 

 

50. Piras (48’’)

(Ma) Da chi l’’idet ja torrat a penare

ca at su ritratu ‘e su dolore idóniu.

Abbaidade, sonan in s’altare

una missa si faghen matrimóniu:

totucantos si ponen a pregare

ma da sa missa no manchet s’armóniu.

Ca paret nende una bona novella,

finamentas sa missa est pius bella.

 

 

51. Mura (52’’)

Tzeltu sa missa ch’essit pius completa

cando sonan s’armóniu festale.

Ma chie at poesia naturale

partit da s’a, ch’arrivit a sa zeta

e-i su ch’est iscritu in su missale

est dae s’intelletu ‘e su poeta.

E su preìde lu legget igue:

no m’as a narrer chi l’as fatu tue.

 

 

52. Màsala (41’’)

Faghide s’argumentu terminadu

innanti chi diventet neniosa.

Però in-d-una cheja ispatziosa

bidides dogni muru tapetzadu

ube de Gesu Cristu cundennadu

b’at una via crucis dolorosa.

Pro chi est mortu e no ch’est in cust’ala

l’’ides ancora cun sa rughe a pala.

 

 

53. Piras (55’’)

Tando finimos custa cantilena

si su mamentu giustu est arrivadu.

Abbaidade de Ulisse s’iscena

cando s’est in s’océanu agatadu:

po no intender su sonu ‘e sa sirena

sas orijas a pighe si at tapadu

ca s’armonia est tropu commovente

chi cussu sonu ammàchiat sa zente.

 

 

54. Mura (46’’)

S’an ordinadu a fagher chiusura

de custu tema serramus su motu.

Ma totos tres sun donos de natura

e unu che-i s’àteru est dotu.

Meritat elogiada sa pitura,

mùsica e poesia gai etotu:

paret ch’apan che pare sa fortuna,

no bido diferéntzia peruna.