Cun custu esórdiu de 34 otavas bene sestadas e medidas comintzamus s’imprenta de sa gara de Atzara pro sa sagra de su ’inu de su 1997, su 10 de maju: una disputa manu-manu de Frantziscu Mura cun Màriu Màsala, sos duos poetas silanesos chi an rapresentadu pro pius de barant’annos un’acópiu de calidade segura comente poetas e comente ómines puru. Custu valore si podet cumprender mezus oe, a degh’annos dae sa morte de Frantziscu Mura chi su 6 de Nadale, benit cummemoradu in bidda sua cun s’intitulascione de una piata, duos murales e unu cuncursu de poesia. Cando an cantadu in Atzara Frantziscu Mura teniat 64 annos e Màriu Màsala 62.
1. Mura (1’00)
Bestidu in pannos de sardu cantore
inoghe m’azis bidu atera ’ia
in sa festa ’e sa vérgine Maria,
sa mama ’e su divinu Redentore
ma a sa sagra ’e su ’inu no creia,
Atzara, ’e m’aer dadu tantu onore.
Ma si nd’apo su méritu ’e lu tènnere
a saludare a totus torro a bènnere.
2. Màsala (58”)
Gràtzie a Deu allegru, forte e sanu
oe nde torro a su palcu ’e Atzara
inube damos aviu a sa gara
cun su collega meu e paesanu
in piena istajone ’e su ’eranu
de deghe ’e maju in custa note rara
cun su chelu isteddadu e cun sa luna
e nd’’ato istrinta ’e manu un’ateruna.
3. Mura (1’02”)
De su ’eranu in sa bella istajone
est veramente s’aera isteddada
(e) mi faghet una bella impressione
a bider zente meda radunada
ca de sa poesia improvisada
Atzara sempre at tentu passione.
E sa gara istanote chi si faghet
tenzo s’impressione chi piaghet.
4. Màsala (53”)
Gai isperende a mannos e minores
de poder cuntentare nessi aizu
chi fimis de cantare in su disizu
però no amos bascios sos umores:
com’est tempu de rosas e fiores,
torramos in Sardigna ’essire a pizu
pro retirare a domo a sa coa
in su tempus chi naschet erva noa.
5. Mura (1’05”)
Ma ancora amos bisonzu de apoggiu
prite semus a inìtziu de sa gara.
E no est sa natura istada avara,
de tzertas cosas faghimos isfoggiu,
però mi nde cuntento chi in Atzara
epan dadu una targa a Peppe Soggiu:
l’as premiadu a su momentu adatu
pro cantas bellas garas bos at fatu.
6. Màsala (51”)
Sa sodisfatzione est personale,
in subra ’e custu palcu mi colloco,
s’amministratzione comunale
ringratziende meda e sa proloco.
Ma che in dogni gara a sa finale
a cale santu m’apello e m’invoco?
Si m’agatera in apretu o istracu
tocat inoghe ’e invocare a Bacu.
7. Mura (
Màsala da chi cantas in piatza
sempre a sa manca mia ti collocas
……………………………..
no improvisas otavas picocas.
E tue a Bacu puite l’invocas
s’’e ’inu no nde bufas una tatza?
A l’invocare a Bacu si tufan
cuddos chi lis piaghet e chi bufan.
8. Màsala (49”)
S’annu passadu s’annada fit mala,
canta sicagna e canta caristia!
In tota sa Sardigna de ua ebbia
si nd’at salvadu solu calchi iscala:
fit cosa in generale e in-d-ogni ala
chi si l’at mandigada sa rustia.
Ma bell’e gai s’oju nd’at annotu
chi su tantu ’e su ‘inu ch’est etotu.
9. Mura (1’04”)
Chi si l’at mandigada sa rustia
tue afirmadu as che poesianu.
No fit s’annu passadu cuss’ebbia,
bistadu est su tribagliu totu invanu
e ocannu ca est fritu su ’eranu
sa ’ide l’at distruta sa ’iddia:
s’annu passadu sende a bide pròspera
mandigada si l’at sa peronòspera.
10. Màsala (45”)
Ma oe est festa e-i sos binzateris
sun totu allegros in Mandrolisai,
sos chi binos de pastu e lizeris
produen sempre e non nde mancat mai:
produtores ativos pro tzilleris
e pro celebrare sa missa a Babbai
faghes tue ’e su samben chi Gesusu
versat morinde de sa rughe in susu.
11. Mura (58”)
Ma cussa teoria che abbandona
de su palcu in-d-un’àteru cuzone
puite in totucanta custa zona
an a cussu tribagliu passione
e cando faghet un’annada ’ona
est pius manna sa produtzione
ca da ch’est meda su tantu ch’an fatu
bessit finas su prétziu baratu.
12. Màsala (53”)
Però su ch’at in su chintu sa fascia
preferidu nos at a cumplimentu
però sos chi coltivan s’isermentu
cussos sun unu pagu a cara bascia.
Sa sicagna est un’àtera dilgrascia
pro sos chi andan infatu ’e s’armentu
pro chi a note e a die sun infatu
murghinde late e bendinde a baratu.
13. Mura (59”)
Beru sos annos malos sun cundannas
ca resultan debbadas sos suores:
si sican totu ervas e fiores
e ne faghet nisciunu alzolas mannas.
Ma si faghet sicagna sos pastores
de sa Regione bussan in sas giannas:
acudin a inie dae ogni ala,
po issos no est mai annada mala.
14. Màsala (50”)
E a-b-ite si tzocat cussa janna
chi mancu narrer lu devias, Mura?
Tantu dogni promissa ja est manna
fora ’e régula e fora ’e misura
ma s’annu malu pro s’agricoltura
est finas pro su restu una cundanna.
Ti lu naro, est su giustu e no ispantat
chi nde risentit finas chie cantat.
15. Mura (58”)
No semus ambos de tot’una idea,
a contu tou la pensa e faedda
chi diat esser una neuledda
chi narian s’annada essende fea:
invece est tota s’Itàlia intrea
chi est passende una crisi niedda
ca ’e bonu est in malu cambiada,
curpa ’e l’aer male guvernada.
16. Màsala (47”)
E poi sos problemas sunu tantos
ma no t’acampes àteros diritos
ca nois otenimos sos profitos
dae sas festas de santas e santos:
los cumemoraian totu cantos
ma ocannu sun pagos sos invitos
ca nois puru de s’annada mala
ja nde jughimos unu cantu a pala.
17. Mura (59”)
Tzeltu che prima no semus siguros
de unu palcu postos in altura.
Gai in pagos s’arrumban a sos muros
cando b’at garas de antiga cultura
ma est ca sa moderna gioventura
preferin sas trumbitas e tamburos.
Che jughen cuss’ispétzia ’e mania,
no sun pius in chilca ’e poesia.
18. Màsala (39”)
Ma si a sonare lu ponen in motu
est bellu s’istrumentu armoniosu.
Su passadu nos fit bundantziosu
chi sos poetas cantaimis totu:
como si est su nùmeru ridotu
e meidade bi nd’at a riposu.
Est diventada una cosa séria
ca cussos sunu cantende miséria.
19. Mura (1’04”)
Ogni tantu una frita e una calda
che das in custu palcu a da chi cantas.
Sas manias chi tenen sunu tantas,
no naro cussa ratza chi est testalda
ma s’aian cantadu in limba salda
de Sardigna in sas biddas totucantas
est chi cun istrumentos musicales
nde sun batinde sos continentales.
20. Màsala (45”)
Ja canto in saldu e bista persuasu
chi ja est sa pronùntzia ladina.
Ma cando no b’at binu in sa chentina
e bi mancat su trigu, ozu e casu
finas pro nois est una ruina:
sos cumitados nos lassan in pasu
chi no benin invitos dae fora
e in domo tentamos sa signora.
21. Mura (52”)
A mi la faghes, Màsala, finida
chi no sempre la tentas sa signora
ca dogni pagas dies bessis fora,
mìnimu duas bortas a sa chida
e buschende su tantu ses ancora
nessi su tantu ’e ti fagher sa vida.
E gai sighi allegru che puzone
finas a ti ch’andare in pensione.
22. Màsala (42”)
Improvisa che sàbiu e faedda
cun sa tua virtude naturale.
Si faeddamos de tantu, in sa padedda
ponz’eo puru su tantu ’e su sale
ca custa est una crisi niedda
e s’est crisi niedda est generale
ca b’at finas poetas a frastimos
chi sun in domo insoro sempre frimos.
23. Mura (56”)
S’otada tua, Marieddu, est giusta:
no as nudda in su lìmite faddidu.
No est chi chelza èssere atrividu
déndeti un’otada pius robbusta
ma in su cursu ’e sa vida nd’amos bidu
de crisis pius mannas de-i custa.
Est beru ch’issa calchi tracia lassat
ma tantu dogni crisi ’enit e passat.
24. Màsala (40”)
Ma trascuradu an dogni santuàriu,
a boltas deo mi ponzu in caminu
cando invitat unu segretàriu
e a cando unu primu citadinu
e mi saludan de gara a declinu
nende: nos intendimos, signor Màriu.
Mi faghet piaghere ca m’invitat
per’a pagare est cando capitat.
25. Mura (59”)
Cantos cuntzetos a pare mi ’atis
e piaghet a chie los ascultat.
Nudda sa veridade no si ocultat
a fine a sa rejone ja che imbatis
però, Màsala, a cantu mi resultat
mai una gara fata l’as de gratis.
A da chi finis as a narrer ohi
però t’an a pagare o como o poi.
26. Màsala (46”)
Mancu eo so sempre a buca abbelta
per’a s’invitu rispostu apo prontu
e la faghen sos àteros s’iscelta
pro ponner sos poetas a confrontu.
Ma a chie mi domandat un’ofelta
e a chie pretendet un’iscontu
però s’atrivin e faghen s’arriscu
chi m’an leadu pro Santu Frantziscu.
27. Mura (57”)
Ma cantas tzeltas cosas no mi apretat
creinde in oriolos chi mi pones
cando tzeltos frasàrios si ch’’etat
cherinde dare culpa a sas persones.
S’importante est sa gara chi si fetat
pro rispetare sas traditziones
siat barata o gara cumbinada
a pagare e a morrer a tempus b’ada.
28. Màsala (46”)
Ma no comintzes a ch’intrare in bara,
faghes sas ficas puru a su bechinu.
Mi’ ch’in Atzara no ch’at zente avara
prite sempre nos óspitat in sinu:
cando finimos est fata sa gara,
an a pagare in dinari o in binu.
E si nos nde pienan una bote
no pretendimos àteru istanote.
29. Mura (53”)
Ma deo no podia narrer no
e no nde fato perunu chimentu
e unu bellu esémpiu ti do,
bastes chi tue mi ascultes atentu:
pro custa gara chi fatende so
no mi leo perunu pensamentu
tantu siguru at unu puntu ’e basa:
si no mi pagat oe pagat crasa.
30. Màsala (43”)
Ja est menzus chi sias sorridente,
no ses disisperadu ne delusu.
Però innanti l’aiat a usu,
nos preferiat de pius sa zente:
como sas festas sun de piusu
pro dare logu a sos de continente
chi a sas festas sun in aumentu
e sas garas andende in fallimentu.
31. Mura (1’03”)
Ja chi diversos àidos s’abberin
deo comente tue so in motu
ca isco chi est costùmene connotu
a sos invitos totu sos chi aderin
ma si a sas festas pagu mi preferin
mi’ chi ja mi la campo gai etotu
ca canto in domo cun muzere mia
pro chi siat diversa poesia.
32. Màsala (40”)
Est menzus, Mura, chi no t’arrenneghes,
nemmancu deo nde fato unu drama.
Chi no manchet salude prego e preghes
ca nos amos in palcu fatu fama
e deo apo a campare dae s’ama,
ja b’at caddos cun bacas e belveghes.
E tue si no cantas ja as cantadu
e bistas bene che pensionadu.
33. Mura (54”)
Ma che ponimos s’esórdiu fora
ca mi paret chi s’ora est arrivada.
No at a esser in dogni dimora
chi bi at poesia improvisada
ma però cando est bene arrejonada
sa poesia piaghet ancora
ca faghet bider bella una gara
e nos nde dan s’esémpiu in Atzara.
34. Màsala (41”)
Tando, Mura, s’esórdiu abbandona
de fronte a unu pópulu signore.
Cando si cantat pro una patrona,
cando pro unu santu protetore,
finas pro calchi màrtire mazore
chi jughet in sa testa sa corona.
Ma fina sena santa e sena santu
fagher sa gara no bi cheret tantu.