Custu est su primu tema de sa gara pro Santu Juanne in su palcu de Seui, su 28 de Làmpadas de su 1987: sos cantadores sun Peppe Sozu e Marieddu Màsala, joba distinta de poetas de prima calidade comente ischin bene sos intendidores de poesia cantada a bolu. Sun chimbanta otadas bene cumpostas e de bona sustàntzia: mustran su donu de ischire arrejonare a sa séria subra cale si siat argumentu. Cando an cantadu in Seui tiu Peppe teniat 74 annos cumpridos dae 4 dies e Marieddu nde deviat cumprire 52 in su giru de 25 dies.
1. Sozu
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
pitzinnia uninde a sa etzesa.
Como est su primu tema ‘essidu a campu:
a mie m’est tocada sa certesa.
Duncas in-d-una parte mi colloco,
lampante chi la miro, bido e toco.
2. Màsala (1’00”)
Sa zente paret sempre in aumentu
e sas edades che sun totas trese.
In custu palcu fora ‘e su paese
amos pasadu pro calchi momentu.
Ma mi nde torro a fichire in pese
annuntziende su primu argumentu:
si l’at Sozu in sorte sa certesa
a su dùbbiu fato sa difesa.
3. Sozu (1’16”)
No lês sa parte mia a mancu in curu
si faghes dogni ispétzia ‘e cummentu.
No ispreco ideas a su ‘entu,
so inue mi firmo forte e duru
ca devo essere precisu e siguru
in dogni cosa a su chentu po chentu.
O in su falsu o in sa veridade
ma tota una cumpleta realtade.
4. Màsala (55”)
Gai sa veridade as dipintu,
caminas solu e non ti guido.
Deo invece diferente la detzido
e puru su tema meu est distintu,
poite in calchi cosa so cunvintu
però ‘e sas piusu non mi fido.
E cando non mi fido apas cumpresu
chi bi ponzo su dùbbiu in mesu.
5. Sozu (1’07”)
Ma est sa parte mia in prima lista
e non bi devet àere icusseltu.
Est sa democratzia a campu abbeltu
chi dat de libbertade una provista
ma s’est sériu unu giornalista
de su ch’iscriet devet esser tzeltu.
No iscriet sas cosas a casaciu
si no faghet figura ‘e paliaciu.
6. Màsala (52”)
Sos chi pensan che tue non si ‘ilgonzan,
gai de sa certesa ti nd’ispantes.
Però lassa chi medas si oponzan
ca si comente in giru b’at birbantes,
ca ti promitin sos puliticantes
chi dana totu su chi ti bisonzan.
Ma totu su chi naran apo intesu
e deo bi ponzo dùbbios in mesu.
7. Sozu (1’04”)
Non ponzo in campu peruna idea
però est sa polìtica una gherra.
Ti promitit pighéndeche a sa serra:
lea sa luna, in manos ti la lea:
tando che l’as pigadu a sa cadrea
però da poi nde l’’etas in terra.
Prite bi pones su dùbbiu tou
e tando non lu votas dae nou.
8. Màsala (48”)
Ma chie si dimustrat rie-rie
chi lu carignes est sempre in s’isetu.
Ammentadinde su votu est segretu
cando a gabbina s’intrat a inie.
Unu at nadu chi at votadu a mie
ma a tie ti dimustrat pius afetu:
ti leat a bratzeta che isposu
e fato bene a esser dubbiosu.
9. Sozu (56”)
Si l’apo una peràula ispesa
tzert’est su votu chi bi l’apo dadu
ca no apo un’amigu cundennadu
e die e note li fato difesa.
Isbagliat unu chi s’est candidadu
sentza nde tenner peruna certesa:
cun sos sognos de che pigare a chima
at tentu colcorija dae prima.
10. Màsala (45”)
O gentile collega bonorvesu,
de fronte a unu pópulu festante
isculta su chi naro in cust’istante,
una novella chi mai as’intesu.
Ja l’’ides cantu eo so pesante
e-i su chelu invece ch’est atesu.
S’’enit sa vida mia a s’interròmpere
so dubbiosu a su chelu ‘e bi lòmpere.
11. Sozu (56”)
Su chelu nachi ch’est subra s’aera,
una fiama ‘e risplendore atzesa:
sa chi ti faghet vivere in s’ispera
da pitzinnia finas a betzesa.
Ma si non tenes peruna certesa
nàrami a chie faghes preghiera.
Ca si bi tenes dùbbiu, ist’atentu,
tue pregas e pregas a su ‘entu.
12. Màsala (48”)
Lassa chi preghe, a manos giuntas reste
e gai chie non pregat si nde riet.
Unu credente s’ànima descriet
ma a mie paret cust’ànima areste.
Ca issu narat chi s’ànima b’este:
ja b’at a esser, però non si biet.
Deo so che Tommasu pro Gesusu:
che chelzo ponner sos póddighes susu.
13. Sozu (1’03”)
Tue ses navighende a unu remu
a da chi mesu dùbbiu be-i pones.
Ma deo apretzo sas convintziones
a chie arrivat a s’ùltimu estremu.
Amos circa setanta religiones,
totu crêne chi b’at unu supremu.
Crêt dognunu a sa fide sua amigu:
poi morte b’at prémiu e castigu.
14. Màsala (46”)
Ma deo apo sempre dubbitadu
chi totu finit in s’ora ‘e a morte.
Poi si leas dogni magistradu
siat in tribbunale che in corte:
cun su dùbbiu, naro a boghe forte,
ch’’enit assoltu, Sozu, un’imputadu.
At aer fatu male e non bi crêne:
assolven cun su dùbbiu e faghen bene.
15. Sozu
In cussu campu l’as bene cumpresa,
no est cosa ‘e leare a sa lezera.
. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .in su reatu sa certesa
l’apiopan trint’annos de galera.
Ca si l’at meritada una persone
e che finat sos ossos in presone.
16. Màsala (47”)
Ma dare non mi deves unu toltu
si ses che sempre collega cortesu.
Ammenta, si b’at dùbbios in mesu
su chi est imputadu ‘enit assoltu.
Prima l’an post’in cella e l’ana presu
poi a sa lughe lu torran isoltu.
E incue at su dùbbiu triunfadu:
so deo assoltu e tue cundennadu.
17. Sozu (1’04”)
Penses chi cussa frase mi piagat
si l’asa nada che sardu poeta.
Da chi s’umanidade est imperfeta
bi deven aer calcunu chi pagat:
devet esser su giudice chi indagat
finas a bider sa lughe cumpleta.
E da chi ‘iet sa lughe piena
faghet bene a lu ponner in cadena.
18. Màsala (45”)
E cantas bellas frases mi riferis
de fronte a unu pópulu devotu.
Ma non mi brullas ca t’apo connotu,
caru collega, dae prima ‘e deris.
E naras sempre chi registras totu
però non brullas sos finantzieris.
Los cumbidas, ti saludan rispetosos
ma cun tegus sun sempre dubbiosos.
19. Sozu (56”)
Crês ch’isconcadu m’apas a bistrale
e mi ch’ispedis a s’àteru mundu.
Ma deo ti lu naro francu e tundu
ch’a totu sos imbroglios so rivale
e sos finantzieris faghen male
s’esaminende non b’andan a fundu.
Siat umìle o siat onorévole,
ma lu deven colpire su colpévole.
20. Màsala (43”)
Lassa sos mios dùbbios in pasu,
sa veridade a tie est tocada.
Però non sias mai persuasu
cun chie finta ti dat un’ojada
ca s’avicinat a ti dare unu ‘asu
ma tue ses timinde s’istocada.
E ses pius de issu dubbiosu:
e ti l’abbratzas, però timorosu.
21. Sozu (47”)
Ma si b’est sa certesa non bi at duda
chi a mie mi ponzan in castigu
prite in sa veridade nuda e cruda
pensa non b’at imbrogliu e ne intrigu:
tando da chi mi ‘asat un’amigu
ja lu devo leare po esser Giuda.
Si s’amigu s’intzeru apo connotu:
amméntati chi Giudas non sun totu.
22. Màsala (47”)
B’at sempre calchi pagu ‘e falsidade:
non b’est, Sozu, in totue sa certesa.
Deo creo ‘e Maria in sa bellesa
a ti narrer sa santa veridade
però non so cunvintu in sa puresa
e penso pagu a sa verginidade.
So dubbitende s’incarnatzione
chi siat una mesa inventzione.
23. Sozu (59”)
Ma fina a mie faghes dubbitare
cun sas frases chi ses boghende a pizu.
De fronte a una rughe su disizu
poite t’est bennìdu ‘e ti sinnare?
Nara poite as isposadu in s’altare
e poite batijas unu fizu.
Si b’as dùbbiu e nudda no as connotu
tando ses imbrogliende a tie etotu.
24. Màsala (46”)
Lassa chi sa certesa a tie cede
in subra ‘e custu palcu bene fatu.
Ma chie che deo in totu non crêde
a mie paret chi pensat esatu:
comente podet nascher un’erede
si non sun duos sessos a contatu?
Gai tra Maria e s’Ispìridu Santu
at esser beru ma non creo tantu.
25. Sozu (57”)
Si b’at unu miràculu evidente
bi crêt su mundu intreu cristianu.
In Frantziscu e Antoni padovanu
nara prite si confidat sa zente.
A Lourdes da ogni continente
bi andan totu a rosàriu in manu.
Ca crêne in-d-una gràtzia sovrana
chi iscaturit in cussa funtana.
26. Màsala (43”)
Tue in sos miràculos bi crês,
la ses pensende de cussa manera.
Non ti rinfacio si tue gai ses
ma deo non so gai, cunsidera,
ca intonat Antoni preghiera
e sa mula si li ‘etat a sos pês.
Ma deo penso pro chi no l’epa ‘ida
ch’imbenujada s’est ca fit famida.
27. Sozu (1’02’’)
Da chi ses arrivende a cussu puntu
no isco si ses giusta in-d-un’istrada.
A l’ischis chi est istória provada:
su sacramentu sa mula at raggiuntu
lassende a su padronu sa biada
e fatu at faeddare su defuntu.
Si dùbbios bi pones tando incue
ite arratza ‘e cristianu ses tue.
28. Màsala (42’’)
Deo so unu de sos batizados,
sos batizados sunu beneidos.
E bi nd’at chi cummissu ana pecados
e a da poi si sunu pentidos:
nachi che sun a su chelu pigados
ma a sa terra non sun pius bennidos.
E tando sa rejone l’apo deo
ch’in sos santos bi creo e non bi creo.
29. Sozu (50”)
Non mi rintoches cun cussa campana:
solu una cosa narrer ti cheria.
Si de fagher s’atéu tenes gana
deo ja non ti chelzo in cumpagnia:
ammenta chi sa fide cristiana
non devet esser mai a mesania.
E su supremu, su re de sos res,
nàrami si bi cres o non bi crês.
30. Màsala (48”)
E cantas cosas b’at chi si trascuran,
ma sa celtesa tua ja ch’est fora.
Meda promitin e meda assiguran
sos chi sun de trabagliu a s’aurora.
Garantin puru chi su cancru curan
per’arrivados non bi sun ancora.
E deo non nde so tantu siguru
chi bi arriven mancu in su futuru.
31. Sozu (57”)
Tue non l’as s’iscéntzia cumpresa,
ses po cussu restadu a mesania.
Ca at a esser àrdua s’impresa
però la curan cussa maladia,
e sos infirmos càmpana a betzesa
comente an debbelladu sa tisia.
No est gràtzia ‘e Suprema Onnipoténtzia
ch’est cussu su miràculu ‘e s’iscéntzia.
32. Màsala (42”)
Si sa certesa ti paret esata
fàghela triunfare ja chi as fama.
Ma una fiza narat a sa mama
ch’unu dolore intendet a sa mata:
pianghet e nde faghet unu drama
ca nachi at mandigadu una pumata.
E invece sa mama est dubbiosa
chi sa fiza at papadu àtera cosa.
33. Sozu (1’02”)
Da chi che ses bintradu in cussu jogu
nara poite l’as sa ‘uca abbelta:
a sa morale faghes un’inchelta
ma ses solu a sa limba dende isfogu.
Prim’e ‘ogare a sa fiza unu fogu,
pensa, sa mama devet esser tzelta.
Si che la brujat in cussa fiama
no at su tìtulu ‘e li narrer mama.
34. Màsala (42”)
Lassa su fogu, castigu nieddu,
ca fimis faeddende de su sinu.
E ammenta, caru Sozu, in Casteddu
b’at residente calchi montagninu,
cun s’esercìtziu a biancu o nieddu
narat chi abba non betat a su ‘inu.
Ma innanti su ‘inu chi si assazet
ja non lu creo mancari s’iscazet.
35. Sozu (57”)
Chi est un’esercente malandrinu
li cheres narrer ca no b’as cumpresu.
Arruinende ses su buteghinu,
che devias passare prima atesu.
Léalu a cua, analizza su ‘inu
e da ch’ischis chi bi at abba in mesu
cancella de su dùbbiu ogni tracia
ca b’at tzeltesa e rùspialu in facia.
36. Màsala (48”)
Però non creo a totu su ch’intendo
e chelzo chi mi dias sa rejone.
Si comente su dùbbiu difendo
e in sas cosas nde creo un’’ucone,
si m’’enit a dananti un’imbroglione
nudda li còmporo e nudda li ‘endo
prite so dubbiosu chi mi brullet:
at buca manna, ma non mi ch’ingullet.
37. Sozu (59”)
Esàmina sa cosa a mente sana
prim’e ponner su votu in sa pagella.
Che pare ja no est sa ratza umana
mancari de tot’una parentella:
bi apat in sos sardos in Toscana
ch’an cumbinadu calchi marachella
ma non los deves ponner in dilgrascia
de tota s’elva faghinde una fascia.
38. Màsala (43”)
E tando a àteru logu t’incamina
cando t’avias da cust’incontrada.
E canta cosa ‘enit importada,
oe est lontana e cras l’amos vicina:
totus naran ch’est cosa genuina
però deo la chelzo analizada
ca su dùbbiu tenzo in sa virtude
e mi so tutelende sa salude.
39. Sozu (56”)
Colombo chi fit tipu intelligente
e de sos marineris su gigante
de su globbo sa màchina rotante
fissadu si aiat in sa mente.
At sa certesa chi partinde in ponente
torrare nde deviat in levante:
gai si tucat a s’àtera perra
e iscobeltu at una noa terra.
40. Màsala (41”)
Tzeltu chi como est unu personaggiu
e gai tue a issu ti afianca.
Ma innanti ‘e si ponner in viaggiu
cosa meda pretendet in farranca:
caravellas, dinari, ecuipaggiu
e li bocian su progetu in Salamanca
ne li pienan de ‘inari su sacu
ca sunu dubbitende chi est macu.
41. Sozu (1’07”)
No l’azuat s’itàlica famiglia
a lis dare sas naves in omaggiu.
Intantu non si perdet de coraggiu,
de dùbbiu no at una pastiglia
ca Isabella, reina ‘e Castiglia,
li dat sas naves cun s’ecuipaggiu
ca de certesa teniat sa proa
de iscobèrrere una terra noa.
42. Màsala (47”)
Dia cherrer però chi non confundas
si sos progetos si sun averados.
Sos ómines si sunu ribbellados,
sas bideas diventan furibbundas:
totu contr’a Colombo arrennegados
chi che lu cheren betare in sas undas.
E dubbitan sa vida chi li priven
ca timen chi a sa terra non b’arriven.
43. Sozu (55”)
Sos dùbbios los tenet a fiancu,
li cheren semenare peste e lua.
Pius de unu de remare istancu
li pariat sa pena sa pius crua
però intantu sa certesa sua,
pensa, no est bennida mai mancu.
E dai cussu at tentu sa vitória
e iscriet una pagina in s’istória.
44. Màsala (41”)
Ma eo so de diferente avisu
puite m’est su dùbbiu tocadu.
Colombo l’at su mare atraessadu
e Mosè naran chi lu at divisu
ma chie nd’ischit s’est beru e precisu
e si su chi an iscritu est capitadu
ca chi siat su mare divisìbbile
cant’est fàcile paret impossìbbile.
45. Sozu (54”)
Totucantu ti parit cosa fea,
gai sa prima e gai sa segunda.
Invece deo tenzo sa idea
chi s’abba inie fit pagu profunda
e siat s’alta e sa bassa marea
an fatu tando retirare s’unda.
E su progetu sou at dadu frutu:
ch’est passadu in su mare a pe’ asciutu.
46. Màsala (46”)
Tue ses prontu a mi l’ispiegare,
su prodigiu l’as postu in paragone.
Prova e colpa e torras a colpare:
no nde dividis de mare un’ucone
ca a dividire in duos su mare
no est a dividire unu melone.
Deo creo in Mosè, in sa bacheta,
ma su restu no est cosa perfeta.
47. Sozu (48”)
Cun su legisladore ‘e su Sinai
gioia no agatas ne consolu
ne a su regnu ‘e s’eternu babbai
in presse podes arrivare a bolu.
Ammentadinde, miràculos gai
cussos sutzedin una ‘olta solu.
Pensa ‘e riordinare sos riflessos
e apròvalos da chi sun sucessos.
48. Màsala (41”)
Non so inoghe pro fagher rivolta,
sa paghe l’apo sempre in pensamentu.
Però mi paret una cosa tolta
si tue insistis in cussu cummentu.
Da chi sucessu est sa prima ‘olta
podiat capitare finas chentu.
Ma sa idea mia est sempre frima:
so dubbiosu finas in sa prima.
49. Sozu (57”)
Est ora ‘e l’aer su tema finidu,
ma ti naro fininde s’arrejonu:
unu colore at dogni individu
e non l’at a lassare in abbandonu
poite est certu chi su sou partidu
totu sas cosas cambiet in bonu.
Gai po cussa idea ognunu lotat
e dogni ‘olta chi votan lu votat.
50. Màsala (46”)
Si finis fino a su fiancu tou
e de nudda apo a esser in mancàntzia.
A su dovere tenimos costàntzia
e in palcu amos fatu sempre prou
ma sa Saldigna est sempre in isperàntzia
ch’’essat a pizu unu poeta nou.
Ma deo dùbbios be-i ponzo susu
chi non nde nascat poetas piusu.