Ddu scieis ca s’Italia est sa natzioni chi tenit prus giassus arreconnotus de s’Unesco? Eja, est aici. Finas a immoi s’Unesco at arreconnotu 1154 giassus in totu su mundu, de custus 897 funt culturalis, 218 naturalis e 39 amesturaus. Custus 1154 giassus s’agatant dividius in 167 natzionis. In dì de oi s’Italia est sa natzioni chi ndi contat de prus de totus, difatis ndi tenit 58 de prendas de s’umanidadi a suta s’ala de s’Unesco.
S’errichesa italiana est a suta de is ogus de totu e, po natura, cultura e logus de ammaiu est de cussas chi lassant chena fueddus. Prendas de zonas naturalis, giassus archeologicus chi totu su mundu nos’invidiat, monumentus e prendas artisticas chi aspetant feti de essiri scobertus o bisitaus. In s’ora su Comitau de is prendas mondialis est valutendu is candidaduras de un’atra trintintina de giassus italianus.
Ma cali funt is carateristicas chi serbint po intrai a fairi parti de is prendas de s’unesco? e cantus e cali tiplogias de prendas benint arreconnotus de s’Unesco? Chi ses curiosu de ndi sciri de prus, immoi ti donaus calencun’arrespusta.
Parteus de is Prendas culuturalis. Po imbucai a fairi parti de is prendas mondialis culturalis nomenadas de s’unesco, is monumentus, is giassus o calechisiat logu depint essiri fatus de s’omini o de s’omini agiudau de sa natura. Depint, finas, tenni unu valori universali mannu mannu po storia, arti, bellesa o unu valori scentificu e antropologicu. 45 de is 58 giassus italianus funt stetius arreconnotus comenti Prendas mondialis culturalis.
Una cusiosidadi: is primus giassus postus a s’uta de s’ala de s’Unesco comenti prendas culturalis funt stetius s’arti de roca de sa Val Camonica in su 1979 e su centru storicu de Roma in su 1980. Intru de is urtimus, est a nai in su 2021, imbucaus sempri comenti de prendas culturalis, invecias, sa citadi termali de Montecatini Terme, in Toscana, is pintadas de su seculu de catodixi de Padova, in Veneto e is porticus de Bologna, in Emilia Romagna.
In sa lista de is prendas naturalis, invecias, agataus monumentus chi no ant bidu s’agiudu de s’omini, formatzionis geologicas o areas naturalis de valori artu e universali po bellesa, allogamentu o scientificu. In sa natzioni italiana funt cincu is giassus naturalis arreconnotus: is isulas Eolie, Su Monti de santu Giorgio, is Dolomiti, su Monti Etna e is antigus padentis de fazos de is Carpatzius. Dognunu de custus est una unicidadi e balit meda a sa manera sua, ma totus minescint de essiri bisitaus sonumancu una orta: poei menti, est unu spantu po is ogus, bastat a sartai su mari. E, arregodai ca sa garantzia de s’Unesco balit prus de totu.
Màuru Mura
Lunis, su dixiannoi de austu de su 2024
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – Imprentas 2023-2024. Legge Regionale 22/2018
Ativadi apariciada cun s’agiudu de sa Regioni Sardigna – Imprentas 2023-2024. Lei Regionali 22/2018
Foto: https://www.rossinioperafestival.it/archivio-news/il-rof-torna-allunesco/