In tempus passaus, comenti de responsabili de s’annuariu Arcuerì, apu sempiri pregontau testimonias in pissu de is babbus se e de is mamas a chinechisiat, forsis cun d’una faci de sola. Mi pariat una manera giusta de arregodai genti chi at donau anima e coru po sa bidda de Seui. Calencuna borta m’est sussediu de intendiri de nou, ca non ce dda faiant poita su dolu fut tropu mannu. Tandu sa pregunta chi mi faia fut sempiri una: “E tui Màuru ce dd’ias fairi a chistionai de babbu tu chena tenni aintru dolu e tristura?” M’arrespundia ca chini mi naraiat ca nou ddu cumprendia beni. Ma custa borta ci bogliu provai e sa spera est chi non spargia mancu una lambriga in su mentirs chi cracu is butonis de su computer.

Facili meda po unu figliu a nai ca su babbu fut su prus bravu e galanu de su mundu: ddu narat dogna figliu.

Galu prus facili a ddu creiri su meglius de totus, non ddu apa narri mai: babbu fut un’omini cun valoris, bidus de un is ogus de unu pipiu e de defetus castaius cun is ogus de unu piciocu.

Nasciu in sa bidda de Seui, in s’orruga de Omero, s’undixi de arbili de su 1935 de una familia manna de pastoris po annus meda est abarrau in domu sua a donai una manu de agiudu. M’iat contau ca sa prima borta chi ddu iant postu a cuaddu fut candu teniat ses annus e su cuaddu e totu ddu iat portau finas a su coili, ca tandu fut cussu de su nonnu, de sa genti de Tinigeddu. Fut unu tretu de sonumancu duas oras decamin. Est unu contu chi m’at sempiri spantau, ma deu soi biviu in tempus modernus e su mundu mudat in tempus tropu allestrus po cicai de cumprendiri.

Forsis totu ind’una sa vida de su monti dd’andaiat tropu strinta e at provau su caminu de su disterru: a innantis in Casteddu, aunia, eita spantu!, iat obertu unu bar in sa prassa de Santu Beneditu e in segus at sartau su mari po si nd’andai in Svitzera e in Torinu, aunia at fatu artis medas ma a s’acabbu ce dda iat fata a intrai a fairi su sciau in sa Fiat. Mi pragiat candu mi contaiat de is “crumirus” chi intrainat a trabagliai in is dis de scioperu e in Torinu, de seguru e de cussu chi pensu deu at cumentzau a si ponni in conca s’idea de su Comunismu!

De seguru ddi mancaiant is montis sardus, s’armidda, sa scraria e sa vida de su pastoriu poita in su 1971, a pustis chi a mei m’ant fatu nasciri in Torinu, nd’est bofiu torrai po si ponni a torrai a fairi su pastori cun atrus tres fradis. Fut cussa sa vida chi boliat e chi fut stetiu po mama fustis ancora in Piemonti. Intru de mei c’apu sempiri pensau sa vida chi podiant fairi inigui, mi ddus pensu in poberesa e bistus mali de s’orrestu de sa genti, mi naraiat: “Nosu sardus fustis bistus beni de is piemontesus, furint is calabresus e is napoletanus chi non teniant in su coru. Ma dona atentzioni puru a su diciu: ‘Piemontese falso e cortese’, a mei est sussediu paricias bortas”.

De candu nd’est torrau a bidda est abarrau a fairi su pastori finas a su 1990, iat decidiu, in segus, de fairi su carnatzeri, ma est durau pagu. Non podiat apogliai in su letu finas a mengianu, creu chi non si ndi sciat scidau mai a pustis is cincu de mengianu!

Torrau est a is montis: de monti de ossu a monti de susu e de Orboredu a pissu de serra: fut cussa sa vida sua. Ddi pragiat a fairi cuss’arti, ma po is figlius boliat feti sa scola. Fut unu grandu papadori de petza, e deu pensai ca mancu dda fragu, e finas grandu bufadori de binu, ma bosi possu assegurai de non ddu airi bistu mai imbriagu.

Ma sa passioni sua fut cussa chi m’at lassau in eredidadi: s’amori po is garas poeticas logudoresas, ca Piras, Masaleddu, Mura, Seu, Piredda furint che tzius, e po “cussu bellu partideddu”, aici ddu lamaiat, de su PCI.

In su 1999 ddu aiant lassau a terra, furendudendi totu is brebeis, e a pustis dexi dis dd’est calau un’ictus, lassendudeddu marturu a sa parti drestra de su corpus.

Su dolu de unu figliu e biri su babbu aici est una cosa de non podiri contai, e ancora a intru de mei ddu at tristura manna, ma apu bofiu castiai sa tassa mesu prena: s’amori chi m’at amostau mama cunfroma su cumpangiu de vida est una de is letzionis chi apu sempiri cun mei.

Si nd’est andau in d’una dì de su mesi de idas, su 15, de su 2003, fui giai matucheddu. No apu prantu e no ddu apu bofiu biri in su baulu, soi abarrau in foras, pipendu e torrendu a pipai, finas a candu una sorresta mia, s’est acostiada a mi nai: “Intra, imoi tui ti creis ca ti ddus as arregodai sempiri aici, ma as abiri ca comenti passat su tempus mudat totu”.

Apu pigau fortzas, tenia in buciaca un’imaginedda de Gramsci e si dd’apu posta in d’una buciaca… ma sorresta mia no at tentu arregioni, custu tocat a ddu nai.

Forsis, in vida, ddi airi bofiu nai ca ddi bolia beni, ma non ce dd’apu mai fata, passientzia, candu nos’eus torrai a atobiai cussa fortza giai dd’apa tenni.

 

 

11 de arbili de su 2022

 

 

Mauro Mura

 

Màuru Mura

 

 

 

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021 LR 22/2018, art. 22