Cittadinanza onoraria ad AtzeniIs perdas chistionant. Sa vida de is óminis e de is féminas chi prus de cincumila annus fait biviant in custas terras est scrita in sa perda. Is domus de janas sunt ancora innoi po arregodai a totus ca su Sulcis fiat unu logu aundi biviant pópulus antigus chi teniant usàntzias misteriosas. Sa bidda de is mortus, Montessu, est in-d-unu monti, una giara. In sa perda, chi est totu a giru a giru, is óminis nuràgicus iant scavau po preparai grutas, piticas e mannas po ci ponni is mortus intzoru.

Calincunu, pensendi chi fessint is domus de spìritus misteriosus, at pensau de das tzerriai domus de janas.    Su Comunu, su mesi passau, at organizau un’atóbiu po detzidi cumenti fai po produsi traballu e ingustai is turistas a benni in custus logus,  ainci bellus et  interessantis. Po su sìndigu e totu sa giunta comunali una biddixedda comente Villaperuccio depit fai de totu po sfrutai is benis suus, chi sunt sa cultura e is logus naturalis prus bellus. S’atóbiu est serbiu puru po torrai gràtzias a unu grandu studiosu de s’Universidadi de Casteddu, su professori Erricu Atzeni.

 

Issu est istétiu unu de is pagus chi sunt arrennéscius a cumprendi sa lingua de is perdas. At studiau, scavau, scritu librus e at donau un’agiudu manu a comprendi sa storia de is terras chi sunt in su Basso Sulcis. Po custus meritus est stétiu nominau “cittadino onorario” de Villaperucciu. S’atóbiu at fatu comprendi puru cali traballu ant fatu is amministrazionis comunalis de custa biddixedda po Montessu.

Chi oi in totu su mundu scint ita est sa necrópoli prenuràgica de Montessu est po meritu de su Comunu. Una pariga de xidas fait at finiu is traballus unu cantieri chi at torrau a aparisgiai su logu et est serbiu poi fai liggi is cincumila annus de storia chi ancora sunt stugiaus in sa giara de Montessu.

 

Is antzianus, is istudiosus, is archeólugus scint medas segretus de custu logu. Ma is picciocheddus? Isssus fortzis non ant ancora cumpréndiu nudda. In iscola ddis imparant is cosas de sa cultura italiana. De Sardigna o de Su Sulcis, pagu o nudda.Poaggiudai is giovunus a liggi is figuras, i signalis, is contus, stórias e paristórias, su chi nant is archeólogus, su Comunu at preparau tres libureddus. Mellus: tres cuadernus. Serbinti po liggi e po imparai. Sunt differentis, poita unu est po sa scola elementari, un’atru po sa média e cussu prus trobeddau poi is studentis de is scolas mannas.

Oi si fait totu cun su computer e cum atrus acidentis. Impari cum is cuadernus  ci sunt unu Cd e unu Dvd. Ainci gioghendi gioghendi is piciocheddus fortzis cumprendint calincuna cosa e s’arregordant puru.  A s’atóbiu ci fiant medas sìndigus de su Sulcis de basciura. Issus ant nau ca olint organizai una cosa chi non si fiat mai fata: si ponint totus impari, donniunu cun is prodotus cosa sua, sa cultura, sa stória, is logus naturalis e circant de fai arribbai is turistas (cussus chi portant sali in conca, perou) in custas terras sulcitanas.

Totu sentza de gelosias e sentza de si fai guerra s’unu cun s’atru. Sa preséntzia de s’assesssori regionali de sa cultura Maria Antonietta Mongiu, de s’assessori provintziali a sa pubblica istrutzioni de Carbonia-Iglesias, Tiziana Frongia, de sa Soprintendenza Archeologica de Casteddu e Aristanis, de s’Universidadi de Casteddu, at donau ancora prus importàntzia a custu atóbiu. Maria Antonietta Mongiu at nau ca is tesorus culturalis de su Basso Sulcis sunt totus pretziosus. Immoi, perou, depint serbiri po aggiudai is popolatzionis a tenni prus arrichesa e traballu. Innoi c’est su mori chi tocat a sighiri po totu sa Sardigna. In custas terras si podit fai turismu ma mellus cussu culturali e naturali. Sa provìntzia puru dda pensat di aici.

Tiziana Frongia at nau ca si depit organizai unu sistema chi aggiudit a portai  a craru e a fai svilupai s’arrichesa de totus is biddas de sa provìntzia. Elio Sundas, sìndigu de Santadi, at arrecumandau de non si ndi scaresci de s’importàntzia de su traballu de is  messaius, pastoris, ortulanus, bingiargius e de totu cussus chi produsint segundu s’arti antiga chi ant imparau de is babbus e de is bisaius insoru. Sunt custas cosas genuinas a fai arribbai is turistas  fintzas a is logus nostus. Eia, is perdas chistionant! Oi parit chi sa genti arrenesciat a cumprendi calincuna cosa.

Non est prus unu fueddai antigu chi sceti calincunu studiau podiat interpretai. Sunt fueddus de dónnia dì, modernus, crarus: àndanta beni po  mannus e piticus. Sa stória, totu su chi est arribbau fintzas a nosus de is óminis antigus aggiudat a non timi su tempus benidori, poita custu at essi sempri mellus. Intzaras non est tempus pérdiu a imparai ita est sa necrópoli ipogeica de Montessu; poita est aici importanti; ita sutzediat in cussus logus cincumila annus fait; cali schisorgiu est stétiu agatau e aundi est immoi.

Is cuadernus preparaus de su Comunu ant a serbiri a is piciocheddus de su Basso Sulcis ma fintzas a cussus de totu s’Italia poita ant essi mandaus a is scolas elementaris, médias e superioris de dónnia Regioni. Sa sperantza est chi issus liggiant et imparint. Poi cun is babbus e is mammas o assumancus cun is professoris bengant in Sardegna po connosci is logus e cumprendi calincuna cosa de prusu  de is Sardus antigus e de cussus modernus.