Custu documentu est una raridade.
Creimus chi sian pagas abberu sas biddas sardas chi an protzessadu a Giorzi de Carrasegare in piata intreghende su protzessu a duos cantadores de fama comente est cumbinadu a meidade de Frearzu de s’annu 1983 in Silanos cun Frantziscu Mura e Marieddu Màsala, cando su Consizu comunale at detzisu de cantare in poesia a su Re Giorzi, innanti de lu cundennare a mòrrere in mesu su fogu.
Sun trinta otavas bellas – una mezus de s’àtera – chi custos duos improvisadores de virtude, silanesos ambos, an intregadu a sa zente in bidda insoro.
Cando an cantadu in Silanos pro Carrasegare Frantziscu Mura deviat cumprire 50 annos in Martu e Marieddu Màsala 48 in Trìulas.
1. Mura (1’01”)
Apo gradidu su gentile invitu
a m’esibbire che poeta saldu
e-i sa tanta istima e rigualdu
recumpensare bos cherzo subbìtu.
Po chi siat su clima ùmidu e fritu
s’afetu in coro meu est semper caldu.
E do a bois totu afetuosu
aterunu saludu calorosu.
2. Màsala (57”)
In custa frisca sera frearzina
pro antiga usàntzia connota
in piata de ’idda ch’amos tota
sa gioventude cun sa piseddina,
zente antziana unu pagu allegrota
ma menzus bufare ’inu che meighina.
E nos faghimos custa improvisada
pro saludare canta zente ch’ada.
3. Mura (53”)
Cust’es un’aterunu festivale
sa prima ’orta in bidda tua e mia:
paret fina una cosa augurale
de la congruer totu in allegria.
Ocannu grupu e giunta comunale
l’an chérfidu cantadu in poesia
po chi nois cun sàbios cuntzetos
nd’illustremis virtudes e difetos
4. Màsala (50”)
E gai sas edades totas trese
nos iscultan cun curiosidade.
E no mi paret una novidade
su ch’esser Giolzi, su re de sos rese,
ringratziende s’autoridade
sa ch’amministrat su nostru paese
chi ocannu at calchi cosa organizadu
e ja fit tempus de b’aer pensadu.
5. Mura (54”)
Est giustu cun eloggios chi mi esprima
po chie at s’importàntzia cumpresu
chi un’improvisada sarda rima
de allegria at sos coros atzesu
si su Carrasegare silanesu
podet torrare a sos fastos de prima:
tradissione antiga chi piaghet
ca cosa meda ismentigare faghet.
6. Màsala (49”)
Ma su Carrasegare est moribbundu,
s’ùltima sera ’e sa sua agonia.
Ma de su morrer no s’at pauria
si nachi est dulche che sonnu profundu.
E Giolzi timo chi lasset su mundu
de su mese ’e Frealzu a mesania.
Carrasegare cultzu, a malu coro
sun balladores cun damas insoro.
7. Mura (52”)
Ma po chi siat bellu e divertente
no est chi favorèvole li sie.
Chena chilcare ne cale ne chie
a totus fagher cheria presente
de cantu capitadu at una die,
ancora l’apo imprìmidu in sa mente:
in bidda, culpa ’e sos Carrasegares,
at guastadu afetos famigliares.
8. Màsala (56”)
No faeddes de penas e castigos
in su tempus chi brullan e chi jogan
chi ballende s’iscaldin e s’isfogan
a manu tenta amigas e amigos
e isfoggiu ’e costùmenes antigos
faghen sas giovaneddas chi los bogan.
E cuddas chi costùmene no nd’ana
si ’estin as moda pius istrana.
9. Mura (46”)
In custa cultza improvisada gara
tue li ses cantende ogni grandesa.
Ma cantu podet capitare nara
in su Carrasegare a boghe istesa.
Chie ti cheret fagher un’ofesa
s’est travestidu e mascaradu in cara:
de s’ódiu sa càusa at risoltu:
ti ’ochit e no ischin chie t’at moltu.
10. Màsala (43”)
Lassa sos chi si ponen sa caratza
e jughen in busciaca sa pistola:
sun elementos de péssima ratza
cun chelveddos lizeris, bola-’ola.
Bell’est cando in sa sala o in piatza
faghen su ballu tundu che alzola
pro bene cherrer, afetu e disvagu
sena b’aer de bùlvera fiagu.
11. Mura (49”)
Lassa de l’eloggiare su pedinu,
nen fetas difendìndelu insistèntzias,
ca s’at bidu chïaras evidèntzias
cant’est Carrasegare malandrinu:
poi in sas dies de su Barantinu
s’intendet s’eco ’e sas consiguèntzias
ca da intro sas ìnfidas intragnas
bessin a pizu totu sas magagnas.
12. Màsala (43”)
Mura, traditzïone curiosa
che su Carrasegare no bi nd’ada
ca Témpiu cun Pérfugas e Bosa,
Othana, Oristanu e Mamujada
nde tenen una nùmena famosa:
ballan e cantan a s’ispensierada.
Tìpulas frissas e fae a buddidu
dan e binu a bufare gratuidu.
13. Mura (48”)
A mie no est chi m’epat fatu dannos
si fato finta ’e li tenner rancore.
Ma amos intesu narrer dae sos mannos
cant’est Carrasegare traitore:
isse est su mastru ’e totu sos ingannos,
ischimos bene, in su campu ’e s’amore.
Màsala, imprimidilu bene in mente:
promissas meda e óperas niente.
14. Màsala (45”)
No dia cherrer chi cunvintu sias
chi su Carrasegare est unu Giudas
ca a da chi che ’ogamos sas viudas
cun sas bajanas betzas bagadias
de giovaneddas in periferias
nd’’idimos abbratzadas mesu nudas
ca tantu sas chi tenen de pecare
ja no isetan su Carrasegare.
15. Mura (48”)
No est debbadas chi fato cuntestu
ma antzis est giusta custa teoria
e penso dimustrende chi lu sia
de cantu tenet aportu modestu
ca podet fagher bene a un’ebbia
e male faghet a totu su restu
ca su chi in ballu ’e màscheras si fidat
cun sas busciacas bóidas s’ischidat.
16. Màsala (49”)
Ma curiosos sun sos Maimones
cand’’essin intro ’idda afiotados,
Merdules cun tzamarras e bastones
e-i sos Thurpos intintieddados
e sos mamujadinos Mamuthones
cun sogas e tintinnos apicados:
figuras chi t’atiran a las bìere
chi finas su chi est tristu faghen rìere.
17. Mura (44”)
Po chi fetas sa zente divertire
ch’est vanidade mi paret a mie.
E poden sos pitzinnos bene ischire
cando ’e Carrasegare ’enit sa die:
ti pretenden de Zorro su ’istire,
de Arlichinu e de Biancanie.
Ses obbligadu de los cumpiàghere
finas a da chi no lu podes fàghere.
18. Màsala (45”)
Ma finas comporende unu ’istire
a su pitzinnu li dan unu gustu.
Cando lu jughen a si lu medire
e l’istat che fat’a issu giustu-giustu
lu ponen a chirrare e detzidire
e issu narat: leàdemi custu.
E in su cursu centrale ’e s’abbitadu
a da chi isfilat benit premiadu.
19. Mura (56”)
Ma ca pretzisu s’órdine apo tentu
bintrare cherzo in su puntu importante.
Sen’isetare un’àteru momentu
custu paret propìtziu s’istante:
a cussu leggendàriu regnante
faghimos como su dibbatimentu.
E deo comente capu ’e s’assemblea
so de lu cundennare in sa idea.
20. Màsala (47”)
Acollu a Giolzi assolutu padronu
de su Carrasegare totucantu.
No pretendo coment’e unu santu
de l’elevare a su divinu tronu
ca unu santu est umile e bonu,
issu est superbu e maestosu tantu.
Ma sa sua maestade si rispetet
e no cherzo chi male si li fetet.
21. Mura (49”)
Non chelzo sa cundenna chi ch’escludas
cun custas tuas otadas astutas
puite s’’iet a pupias nudas
chi Giorzi iscudet lantzadas acutas
e bajanas, cojadas e fiudas
po culpa sua in pecadu sun rutas.
E invece ’e lu difender che lu ponzas
in s’infamante fangu ’e sas birgonzas.
22. Màsala (44”)
A mie paret chi sias in tortu
si lu cheres brujare che Larentu.
Cando ses tue ’iu e Giolzi mortu,
nàrami cale lùcuru nd’as tentu,
ube sun sos problemas chi as risoltu
in su mundu currutu e in fermentu?
Privos de paghe e de fraterna istima
restamos pecadores che a prima.
23. Mura (50”)
Màsala caru, s’ésitu distintu
de ite est Giorzi ti cheria dare
mancari tue mi l’epas dipintu
ch’est s’allegria ’e su Carrasegare.
Est issu chi as sos gióvanos ispintu
pius de duas boltas a furare.
Si moven sos onestos a ofèndere
po si buscare su tantu ’e ispèndere.
24. Màsala (41”)
Giudichende lu ses tropu severu
che chi ti siat Giolzi un’aversàriu.
Bochinde a issu distrues s’imperu,
no tenet discendente ereditàriu:
antigu personaggiu millenàriu,
de su podere chi tenet fieru
chi nos permitit a nos divertire
e tue ses in chirca ’e lu’ochire.
25. Mura (48”)
No lu difendas ne nelzas s’iscuru
s’est sétzidu ’e sos reos in su bancu.
Nde so cunvintu e guasi siguru
chi ti ch’at fatu ispender calchi francu
e coment’e a mie a tie puru
fat’at passare notes in biancu.
Ca de chie est allegru si aprofitat
Zorzi perdonu no si nde meritat
26. Màsala (43”)
Mi’ chi a Giolzi no deves ofèndere
ca unu re lu deves tenner caru
antzis de sos pecados est riparu
e cheria cun custa ’e mi cumprèndere.
Ma tue as sempre pensadu ’e ispèndere
e istanote mi pares avaru.
Mi’ ch’esistit s’andare e su torrare
ca su ’inari devet circulare.
27. Mura (50”)
Bae chi, Marieddu, no m’incantas
cun arringas de nóbbile avocadu.
Po Giorzi sas acusas sunu tantas,
fatas in base a su ch’at operadu.
Si no ch’ian segadu sas piantas
l’aia fatu morrer impicadu
ma ca furcas no ch’at in custu logu
lu cundenno chi morzet in su fogu.
28. Màsala (43”)
Cando paltis de ànimu nieddu
dae Frantziscu diventas Nerone.
In su fogu s’arrustit un’anzone,
unu crabitu e unu polcheddu
però no Giolzi, faghe atentzione,
si est chi jughes sale in su chelveddu.
Su chi no cheres chi fetan pro te
mancu tue lu fetas pro unu re.
29. Mura (46”)
Est cun custa finidu su buldellu,
Giorzi no si nde méritat clemèntzia:
inùtile est chi fetas insistèntzia
cun su tou gentile tratu bellu:
ormai est decretada sa sentèntzia,
mancu podes ricurrer in apellu.
Ca at de ogni manera uldidu tramas
lassa chi brujet in cussas fiamas.
30. Màsala (42”)
Deo t’aia eloggiadu e difesu
e Mura cundennadu t’at a morte.
Fàghedi, Giolzi, coraggiosu e forte
como chi de su fogu ses in mesu:
gai morinde in fiamas atzesu
lassas disabbitada reggia e corte.
E fino cun su meu augurare:
a largos annos su Carrasegare.