Andria Nonne: “Devia fàghere custu dovere”

Foto per Làcanas 1 1

Su fonnesu Andria Nonne a innantis de su cantu a tenore at connotu su ballu sardu, ma giai de candu teniat 12 annus fut pensendu a cantai e a sighiri sa traditzioni orali de bidda sua. Oi est unu de is rapresentantis prus balentis de custu mundu chi finas s’Unesco at postu in is siendas de s’umanidadi prus dignas de amparu. Andria est sa boghe de Su Cuncordu de Onne e at cantau cun su Tenore Vrammentu e cun su Tenore Gennargentu.

 

Andrìa, comenti ti ses acostiau a su mundu de su cantu a tenore?

A su cantu a tenore, Cuncordu, comente si narat in Fonne, mi so acultziadu dae sende minore. Ja dae cando ballaia intendìa custu cantu comente cosa chi m’aparteniat e duncas medas bortas, ballende, iscurtaia incantadu custos ómines. Cantare a cuncordu pro me fit istória, cuntentesa, paghe e amore. Abberzo una parentesi, datu chi apo faeddadu de custu cantu: pro medas istudiosos e connoschidores, su tenore fit su cantare profanu e su cuncordu su cantare sacru. Su chi penso e creo est custu: su tenore est su cuncordu, su cuncordu est su tenore. Pro a mie e pro sos mannos de sa ‘idda mia est sa matessi cosa.

 

Chini seis? Faimì una presentatzioni de Su Cuncordu.

Su grupu inue canto como si narat Su Cuncordu de Onne: est formadu dae Andrìa Nonne chi so deo e so sa ‘oghe, Alberto Mattu sa contra, Frantziscu Mulas sa mesa ‘oghe e Alessio Mulas su bassu.

Foto per Làcanas 6

 

 

 

 

 

 

Calis funt istétius is maistus e is esémpius chi t’ant acostiau a-i custu mundu?

Donzi ’orta chi mi faghen custa dimanda, deo rispondo nende custu: no apo mai tentu mastros, ma bonos cussizeris, ca pro me donzunu devet essere mastru de issu etotu, nessi cando si faeddat de cantu a cuncordu. Sos nùmenes chi dia fagher sunt medas, ma seguramente sos pius chi apo iscultadu sunt tziu Cristolu Bòttaru, classe 1920; tziu Micheli Puddu, 1924; tziu Pietrinu Puddu, 1928; tziu Boeleddu Bua, 1916; tziu Micheli Mureddu Roma, 1932; tziu Pedru Mulas Càstia, 1922; tziu Micheli Mureddu Sonagia, 1922; tziu Salvadore Cugusi Pecioi, 1929. Custas sas boghes, o nessi chie cantaiat finas a boghe, cun su traju, un’andanta chi faghiat ritzare sa tudda. Sos chi faghian bassu, contra e mesaoghe non los fentomo, ca non mi diat bastare chentu rias. Àteros medas los apo connotos e sighidos solu iscultende sas registratziones antigas leadas dae bobinas o cassetas.

 

E ita trabagliu eis fatu?

Cun Su Cuncordu de Onne e cun su Tenore Gennargentu galu no apo fatu peruna registrazione, ma àteras medas cosas importantes. Solu cun su Tenore Vrammentu, su primu grupu chi apo formadu, apo registradu unu Cd intituladu Ajòe Pitzinnu. Est istadu unu tribagliu aggradéssidu dae medas apassionados.

 

Fueddamì de su Cd …  12 01 1 1

Cust’àteru tribagliu chi apo chelfidu atire a cumplimentu, est s’interpretatzione de sos ballos de ‘idda mia, cantados a boghe sola. L’aia in pensamentu dae meda, ma pro un’iscuja o s’àtera, no apo mai agatadu su mamentu de lu poder incumintzare e, solu duos annos faghet, in su mese de Santu Aine de su 2012, apo cuntentadu su disizu meu. B’at de nàrrere una paja ‘e cosas subra su cantu a boghe sola. Seguramente su primu istrumentu musicale dae sa nàschida ‘e s’ómine est istada sa ‘oghe e duncas s’istrumentu vocale est chena duda peruna su pius antigu ‘e su mundu. Dapoi enit seguramente, cun arranzamentos arcàicos, tres boghes, chi azuntas a una prima ‘oghe forman un’acordu, su chi oe benit jamadu Tenore, Cuncordu, Cuntratu, Cussertu, Agorropamentu. Sos istrumentos comente su sonu a buca, s’organìtu e sa fisarmònica sun intrados a fagher parte de s’istória sarda, si non m’ammento male, in sos primos annos de su milli e noighentos. Intendia su dovere de lassare a su tempus benidòre unu tribagliu fatu a boghe sola, ca est cosa chi nos apartenet dae tempus lontanu.

 

Bos si lamant de atras partis po cantai o ddu feis feti in Fonne?

Comente cantu a cuncordu nos jaman meda foras, faghimus sas festas paesanas de tota sa Saldigna e non solu: a cudd’ala ‘e mare ‘onzi tantu faghimus un’abbisìta e in sas natziones a cultzu a sa nostra su matessi.

 

Foto per Làcanas 9

Intendeis s’emotzioni de su palcu tui e is cumpangius tûs?

In subra su palcu seguramente b’at semper su coro a tocheddu, pro medas motivos: ca ses de fronte a una truma ‘e zente chi t’iscultat, tue chi ses interpretende una poesia chi pro ‘onzi ocajone ti seberas cun atentzione e rispetu. Ma su cantare pius bellu, su pius gustosu, ladìnu e netu est cuddu fatu suta su palcu, in mesu a sa zente, in sas barracas, in tzilleris, in magassinos, in cojas, in abbojos no organizados.

 

Eit’est po tui s’identidadi?

Pro me est su produtu de una terra: s’istória, sa limba, sas usàntzias, sos costùmenes.

 

Cantendu a tenore t’intendis prus “identitàriu”?

Non m’intendo identitàriu solu cando canto, ma fina cando faeddo, cando arrejono, cando pesso. S’identidade mi naschet dae raighinas e andat finas a su cùcuru ‘e sa testa.

 

Comenti bis su mundu de su cantu a tenori?

Oe su mundu de su cantu a tenore no est che a deris, calchi cosa est cambiada. Innanti de oe a su cantare l’aian pius rispetu e calcunu s’abbassaìat finas sa cicìa a dananti ‘e custa bella mùsica, oe est in parte solu giogu e divertimentu.

 

Cali tempus benidori ti iat a pràgiri po Su Cuncordu?

Pro su tempus benidore dia cherrere prima ‘e totu, chi su cantu a tenore apat pius rispetu e pius cunsidèru da parte ‘e sos chi nos guvernan, incumintzende dae sos Comunes, pro passare a sos ufitzios culturales pius altos, ca medas bortas, si non semper, chircan de esser tzegos cando si tratat de dare lughe a s’istória nostra. Un’amiru meda mannu andat a chie prima ‘e nois at cumpresu s’importàntzia manna chi at custu cantu e duncas a s’Unesco chi s’est abbizadu de su valore chi at su cantu sardu, tantu chi l’at riconnotu Patrimóniu de s’Umanidade, chi non si podet tànghere o giambare.

 

 

Màuru Mura

 

 

 

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021 LR 22/2018, art. 22”.

 

 

 

Foto: Archivio Domus de janas