Genova 1962 con Sozu

 

 

 

 

 

 

 

Su documentu de custu nùmeru de Làcanas tenet barant’annos de vida: est nàschidu subra su palcu de Seui pro sa festa de Nostra Segnora de Mesaustu su primu de sos duos seros de sa gara chi su comitadu ghiadu dae Ducinu Piras aiat aparitzadu cun Remundu Piras e Peppe Sozu.

 

Custu tema est unu de sos tres cantados sa die 14 (sos àteros sun Virtude- Bellesa e Giustiscia-Bandidu e sos temas de sa die sighente Iscuru-Lughe e Coraggiu-Paura).

 

Cando an dadu vida a sa dispùta de Seui, proa manna e rara de poesia cantada, tiu Peppe Sozu teniat chimbantatrès annos e tiu Remundu Piras nde deviat cumprire sessantaduos.

 

 

 

 

1. Sozu (1’12”)

Sentza ponner sa legge mai a suta

su tema de issara amos serradu.

Ma an un’àtera porta ispalancadu

e devimos intrare in bona muta

ca po tratenner aterun’iscuta

a cantare sa fàula mi an dadu.

Nachi a las narrer unu pecadu b’ada

ma sa zente est de fàula impastada.

 

 

2. Piras (59”)

Po me paret sa fàula un’oltraggiu,

paret ch’a Deu chelza dispiàghere

prite sa culpa, mi’, pro sodisfàghere

no devo varïare s’ingranaggiu.

Si apo coraggiu unu pecadu a fàghere

puru ’e lu narrer tenzo su coraggiu.

Tzeltu a lu mascherare no be-i pesso:

comente l’apo fatu lu cunfesso.

 

 

3. Sozu (56”)

No m’as in cuss’idea sodisfatu

po chi tenzas sa veridade in mente.

Deo intro cun sa fàula in contatu

ca issa a mie mi est apartenente.

e totucantu su chi in vida apo fatu

ja no lu devo narrer a sa zente.

E a mie solu gai no an connotu:

creo gai chi sian guasi totu.

 

 

4. Piras (56”)

Però una chi at s’ànima serena

devet narrer su giustu issa a dogn’ora.

Abbàida a Maria Madalena

cand’’e si cunfessare ’ènnida est s’ora.

Narat a Cristos cun pïantu e pena:

”Peldònami, so una pecadora”.

Eco ’e sa veridade s’ingranaggiu

chi oltres ch’est virtude ja est coraggiu.

 

 

5. Sozu (43”)

Cun-d-unu coro in pïantu e pentidu

at de si cunfessare pïaghere

a da chi a Gesu Cristu incue at bidu

ca l’ana nadu chi ’e Chelu est su mere.

Però s’istada fiat sa muzere

e fiat Gesu Cristu su maridu

s’aiat cummitidu unu reatu

ja no l’aiat nadu su chi at fatu.

 

 

6. Piras (54”)

(Ma) Una cando si fingit innotzente

su maridu l’iscòbïat etotu

proite s’est maridu inteligente

connoschet s’internu dae su motu.

Si su maridu est veru cumpetente

sa falt’’e sa muzere ja at connotu

ca su fiascu cando no est bonu

l’ischis chi si connoschet a su sonu.

 

 

7. Sozu (51”)

Emmo chi ja as sa frase indovinadu

però non s’at a ponner in peleu

ca tando diat aer cundennadu

de tota vida s’insoro recreu

ca su maridu narat chi est segadu

e issa su fïascu chi est intreu.

Narat a isse ’e fronte a totu cantos

po chi siat su ’idru fatu a cantos.

 

 

8. Piras (45”)

(Ma) Da chi est bestida ’e càndida camija

paret immaculada una pisedda.

Ma tando tirat male sa camedda,

si criat unu pagu sa cabija

prite cand’afilada est sa padedda

a pena chi la sonan in s’orija

su sonu s’afilada ja consizat:

chie l’at iscultada si nd’abbizat.

 

 

9. Sozu (46”)

Ma no criat sa sua malasolte:

su falsu li repitit, tene in mente.

Che unu chi si agatat in sa Colte

ognora narat chi est innotzente

poite da chi fatu at una molte

no l’at a narrer a su presidente.

Nende sa veridade, considèra,

isse etotu si ch’’etat in galera.

 

 

10. Piras (39”)

Ma cussu ómine onestu, ja lu creo,

su giustu narat a su presidente

ca poden cundennare un’innotzente

e tando su pecadu mi che leo.

Po cundennare cuddu malamente

si l’apo fata ja la pago deo.

Mi as a narrer macu in-d-unu dómine

però mi deves narrer galantómine.

 

 

11. Sozu (48”)

Si de su male sou non si abbizat

nd’at a pïangher finas a betzesa:

da no aer sa fàula cumpresa,

sa chi ogni avocadu ti disizat,

ca isse fina incue lu consizat

da chi at de li fagher sa difesa.

Comente cheret sa legge la jogat:

cun fàulas a fora nde lu ’ogat

 

 

12. Piras (40”)

Faularzu cliente e avocadu,

che cheren postos intro su cuguddu.

Pedru puru tres fàulas at nadu

nende a Cristos: ”No lu connosco cuddu”.

A dae poi at cantadu su puddu

e-d-eco a Santu Pedru iscobïadu.

L’iscóbïat su puddu cantadore

e nd’at sa falta e-i su disonore.

 

 

13. Sozu (55”)

Tue ’e Pedru mi faghes a ischire

chilchende ’e veridade clïentella.

Però non fini tres dies de tzella

chi bi fit sa cundenna ’e lu ’ochire.

Sa fàula est bistada tropu bella

ca in cuss’ora non devet perire.

Li riparat sa fàula sos dannos:

campat güasi ancora barant’annos.

 

 

14. Piras (43”)

A campare gasie sutamissu

mezus sa veridade aeret nadu

ca cantu e cantu gai est resultadu:

mancari a taldu ja l’an crocifissu.

Ma Gesu Cristu no si nd’est negadu

prite at pïus coraggiu chi no issu.

Chie a sa veridade sa ’uca tancat

est pusillànime e de coraggiu mancat.

 

 

15. Sozu

……………………………………

………………………..   un’invitu

e si in sas umanas parentellas

como a chilcare ’e sas fadas s’abbitu.

Faghe su contu de cantas novellas

e de cantos romanzos an iscritu

fatos cun-d-unu tantu ’e fantasia:

sa bona parte fàulas ebbia.

 

 

16. Piras (48”)

Ma no sun fàulas chi b’at parte mia

mancari no ti palzat realtade.

Sunu cuntzetos de sa fantasia

chi presentan sa bella veridade.

E-d-este che cantada in poesia

cun arte sapïente e volontade.

Est mesu camufada sa paràula

però sa fantasia no est fàula.

 

 

17. Sozu (55”)

Deo mancu la creo veridade

da chi la mustras in cussas iscenas.

De sos deos in cussa facultade

chi ch’’ogan sos umanos dae pena:

caddos alados cun abbilididade

e totu sos incantos de sirena

cantadas bene in momentu oportunu

a mie paret chi fàulas sunu.

 

 

18. Piras (47”)

Ma fàulas no sun cussas iscenas

antzis est veridade verdadera.

Tue naras de fàulas terrenas

de mercantes e petzos de galera.

Ulisse po no intender sas sirenas

s’at tapadu sas orijas a chera.

E gai si naras fàulas igue

ja mi las tapo cando cantas tue.

 

 

19. Sozu (51”)

Chi tapas sas orijas no ti ’antes

ca sa fàula est sa netzessidade

chi ti salvat in totu sos istantes

ca no ti salvas cun sa realtade.

Tue ti lea totu sos commerciantes

si poden viver cun sa veridade.

Ma sas fàulas sun supremos donos:

faghen totu sos colpos pïus bonos.

 

 

20. Piras (51”)

(Mi’) S’arrejonamos de napolitanos

cancaglieristas de atividade

che lean calchi cosa dae manos

ma no si salvan cun facilidade

prite sos cummerciantes pïus sanos

faghen s’afare cun sa veridade

cando sun cummerciantes competentes

e si l’afetzïonan sos clientes.

 

 

21. Sozu (44”)

Nende de veridade ogni faeddu

tue ’e sos males ti agatas in mesu.

Però in su cummerciu si as cumpresu

sa fàula est a centru ’e su chelveddu:

totu sos seuesos de Casteddu

naran chi ’enden binu seuesu:

est binu ’e Campidanu batijadu

chi in Seui no ch’est mancu passadu.

 

 

22. Piras (48”)

Su ’inu ’e Campidanu ’alet pïusu:

s’afare est chi no siat abba bruta.

Lea de ozu e abba una muta,

lu pones in s’ampulla e l’as confusu:

s’abba est pesante e che restat a suta

invece s’ozu che pigat a susu.

Gai sa veridade e chie finghet:

su giustu da s’iscassu si distinghet.

 

 

23. Sozu (45”)

Su cuntzetu chi as nadu est un’ammiru

dignu de unu mastru ’e poesia.

Però abba cun ozu non cheria

ca non so deo cun cussu delliru.

Ma cant’ozu ’e sèmene at in giru

e cummerciadu est po ozu ’e olia.

E l’ispacian cun fàula as cumpresu

e bi ’alanzan su mesu po mesu.

 

 

24. Piras (44”)

Buscicas po letennas faghet bìere

tzertu unu cummerciante girovàgu.

Ma cussu cummercende durat pagu,

calta ’e vida non podet iscrìere

ca sa pobidda ponìndel’a frìere

connoschet s’ozu ’onu a su fïagu.

Tando a su malu li serrat sa polta

e no nde leat un’àtera ’olta.

 

 

25: Sozu (51”)

Ue est sa veridade bae e bussa

po m’apagare a mie sa idea.

Est una cosa pïus che discussa

e no nelzas chi sa fàula est fea:

nara si sa vernacia ’e Solarussa

podet fagher a sa Sardigna intrea.

E che l’ismercian in dogni famìlïa

ma est binu biancu ’e Sicilïa.

 

 

26. Piras (42”)

Chi andet in totue no lu creo

comente tue l’as mesu discussa

ca deo sa vernacia ’e Solarussa

a da chi la fïago mi la leo

ca sa vernacia si l’assazo deo

li naro: ”’E Solarussa no est cussa.

Deo no ti nde leo, si as impreos:

la podes bender solu a sos babbeos”.

 

 

 

27. Sozu (47”)

Deo ti naro chi unu esercente

veridade non podet narrer mai.

Da ch’est de cuss’idea su cliente

a mala ’oza devet narrer gai

e a sa fàula devet ponner mente,

gai diventat ricone e babbai.

Ma si sos trucos faghet a ischire

comintzat ricu e bandat a pedire.

 

 

28. Piras (46”)

Sos trucos, sa veridade genuina:

sa vernacia no est un’iscioropu.

Sa fàula ja faghet eco tropu

tantu a chie li punghet un’ispina

mancari ch’atetèrighet s’ischina

sa zente lu connoschet cando est topu.

S’altzet, o si andende si abbassat,

da ch’est topu po sanu no che passat.

 

 

29. Sozu (40”)

Ja dias tenner rejone mancari

ma est malu a la fagher sa rejone

ca sa fàula at manna pultzïone,

est sa chi faghet fagher su ’inari.

No l’asa ’ida sa ua ’e Ferrari

chi daian in televisïone?

Como a coa ja l’an arrestadu

ma ja nd’at millïones intascadu.

 

 

30. Piras (47”)

(Ma) Però no l’an arrestadu innotzente,

invece si aiat dadu binu ’onu

ja no aiat trabagliadu in donu

e fut andadu pius francamente.

Sa bilancia ch’isfaltzat su clïente

furat e faghet bene a su padronu.

Igue ti onora e t’insuggeli

poi la pagas cun Santu Micheli.

 

 

31. Sozu (46”)

A chilcare ’e su Chelu sa foltuna

como no penses, ca ch’est tropu in altu.

Deo ponzo sa fàula in risaltu,

mi salvo suta de-i cussa coluna:

de sas denùntzïas chi faghen in Maltu

cheria esaminare una pro una

s’in veridade dognunu est dispostu

de nàrrere s’incasciu e bi l’at postu.

 

 

32. Piras (37”)

(Ma) Tzeltos naran ch’imbroglian in totue

po si ch’’essire dae so abbisssos.

Sos réditos iscassos ana missos

nende pagu da inoghe e da igue.

Da chi de mancu denùntzïas tue

a s’ora ja ti l’aumentan issos.

E ti pìtigan e ti faghen istrópïu

prite ti nd’apïopan a su dópïu.

 

 

33. Sozu (50”)

Osselva sas denùntzïas: mancantes

sun de sa veridade dae s’inìtzïu

e sos italianos abbitantes

no bi ruen in cussu precipìtzïu.

As osselvadu totu sos cantantes

ch’’e tribbunales sun a su giudìtzïu.

A inie sa fàula acumpanzan

e no b’an postu totu su chi ’alanzan.

 

 

34. Piras (40”)

Cussos denuntzïadu an cun maliscia

poi nd’an tentu unu trepogliu feu.

Nara su justu ca lu cheret Deu

e no tenes de taca alcuna istriscia.

Po no dare unu soddu a sa giustiscia

do unu francu a pïaghere meu.

Sa zente faulalza est zente roza

ca la faghen pagar’a mala ’oza.

 

 

35. Sozu (48”)

S’umanidade vivet in pedinu

ma sa fàula che ’ogat dae peleu.

Si in s’errore unu est rutu, mischinu,

si salvat dae su turmentu feu

ca a boltas fulïende unu lominu

brujare podet unu monte intreu.

Cheret chi si lu tenzat in su sacu

ca si narat sa veridade est macu.

 

 

36. Piras (49”)

Si su lominu in terra est rutu a mie

si deo mi nde nego ja so reu.

Ma fingi chi po su reatu meu

sa giustiscia denuntzïet a tie

e t’an fatu innotzente essende reu

e inserradu ja ti ch’an inie.

Deo su justu dia cherrer fàghere:

intro innotzente no at a piàghere.

 

 

37. Sozu (46”)

E deo a ti narrer so dispostu

chi lu lasso unu fallu costüidu

ca a narrer su giustu apo timidu

e mi ribbello a cale siat costu.

Pius de unu sa pedde bi at postu

po aer nadu sa cosa chi at bidu.

Non ti devet sa veridade atràrrere:

est mezus su ch’as bidu a no lu nàrrere.

 

 

38. Piras (39”)

(Ma) Igue cambïamos ca sa tàula

no chelzo, no, no chelzo a la mustrare.

Este su giustu a interpretare,

dogni significadu ’e sa paràula,

ca unu est a narrer una fàula

un’àteru ja est a si cagliare

prite su chi si cagliat, caru frade,

no narat fàula e ne veridade.

 

 

39. Sozu (48”)

A boltas in campagna unu pastore

bidet s’òpera’e su delicüente.

L’at a restare in coro e in sa mente

fina ch’arrivat a su Crïadore.

Si lu jamat su zùighe istrutore

li repitit: ”No at bidu nïente”

Ma si cheres cundenna narabbilu:

in su nono no b’iscrïen pabilu.

 

 

40. Piras (44”)

E puru sos zuìghes e collegas

sa zente falsa l’an intrapulada.

Tue chi no ses tue ti nde negas

però cuddu at sa tràpula parada.

Tue ja l’ischis, sa nughe manciada

ja la connosches a da chi la segas.

E cussos cun sa soga ja t’isfogan:

t’abbèrini su coro e ti nde l’’ogan.

 

 

41. Sozu (45”)

Deo no so de cussa intentzïone

e mi poto salvare in tale atacu.

Si lu naro e bi peldo so unu macu

chi m’arruino sa positzïone

ca no nde faghen de operatzïone

po nd’’ogare su ch’est intro ’e su sacu.

E ne bi cret sa noa umanidade

in su sïero ’e sa veridade.

 

 

42. Piras (55”)

(Ma) Mùtzïo su romanu gherrïeri

chi si nde siat negadu non creo.

De fronte a s’inimigu volenteri

narat: ”Sa libbeltade mi la leo,

chie t’apo atentadu ja so deo”,

e ch’at postu sa manu in su brajeri.

S’inimigu ’e onore lu coronat:

ca s’est iscobïadu lu perdonat.

 

 

43. Sozu (53”)

Negare incue no si nde podiat:

sa veridade fatu at a ischire.

E nemmancu sa manu li doliat

ca bi podiat intreu perire.

Ma at nadu chentu giovanos bi aiat

totu dispostos a Porsenna a bochire.

E forsi cussa no fit veridade

po torrare sa paghe a sa tzitade.

 

 

44. Piras (45”)

(Ma) Salamone, su babbu ’e su consizu,

cando at bidu duas mamas in gherra:

duas mamas cherian unu fizu

ca unu est moltu e cheret suta terra.

Salamone at s’ispada ’ogadu a pizu

po nde divider uni perra-perra.

Tando che una tenera vïola

sa veridade ch’est bessida sola.

 

 

45. Sozu (53”)

Emmo ca a Solomone do sa lode

ca de sa veridade at simpatia.

Ma a sos remagios sende in cumpagnia

de Sant’Anna chilchende su nebode:

”Torrad’a inoghe”, lis at nadu Erode,

”a da chi l’agatades su Messia”.

Issos de gai li den promitire

ma no torran timinde a lu ’ochire.

 

 

46. Piras (32”)

Ma cussos no an fatu un’acüistu

e no mi paren ómines de coro

ca timinde no fun po Gesu Cristu

chi fun timinde pro sa pedde insoro.

Su paurosu si faghet abbistu

da chi no at de coraggiu tesoro.

No este chi sa fàula si l’isfrutat:

non narat veridade ca s’imbrutat.

 

 

47. Sozu (49”)

Emmo sa veridade ’atit paura

ca dolet de dogn’ossu sa carena.

Ma tue a su coraggiu pones cura

e che lu faghes intrare in iscena.

Si cun sa fàula est sa cosa segura

chi ti che ses bessidu dae pena

da chi su médiu as de ti salvare

poite deves sa pena afrontare?

 

 

48. Piras (40”)

Deo sa pena afronto, in mente tene,

cussentzïosamente in s’onestade.

Narat su diciu: sa fàula nade,

però sa fàula cheret nada ’ene

e cando una fàula bos crene

ca s’assimizat a sa veridade

tando passat po santu su diàulu:

po Santu Pedru ch’est passadu Pàulu.

 

 

49. Sozu (46”)

Cun megus no mi ponzas in intrigu

ca no so faulalzu ’e mestieri.

Ma cun sa fàula, sos ojos abberi,

ja podes evitare unu castigu:

ses soldadu e ti faghen presoneri

e naras sa veridade a s’inimigu

inue est tota sa positzïone

arruinas sa tua Natzïone.

 

 

50. Piras (41”)

(Ma) Deo sa veridade s’apo nadu

sa Natzïone mi nat traitore.

Si l’apo nada ca so obbrigadu

no mi contat nemmancu disonore:

tantu si deo apera imbrogliadu

s’imbrogliu torrat a s’imbrogliadore.

Si lu naro da primu no m’istrochin

ma però si l’iscobian mi ’ochin.

 

 

 

51. Sozu (57”)

Creo chi siat ora ’e finire

però apretza ancora ogni cuncetu

ca su breveto a totu det gradire

ma a narrer totu ruet in difetu.

Si cunservat in coro unu segretu

po no lu fagher a nisciunu ischire.

E da ch’est obbrigadu a dogni costu

po parte ’e giustu li narat s’opostu.

 

 

52. Piras (53”)

Si la finimos sa palte caduca

sa veridade est sanu sentimentu.

Che una dama ’etza a cumprimentu

chi si ponet bionda una parruca

ma si si movet …. cun su ’entu

chi che l’altzat sos pilos dae sa tzuca

tando chi no sun suos ja la ’ien:

oltre chi si nde befan si nde rien.