Su laore costat suore! Narat  unu diciu antigu de sa sabidoria de sos mannos, e suore meda costait difatis fagher sa messera a s’antiga, chi fit pro su massaju una de sas fainas pius matanosas de s’annu, ca si faghiat a manu e in tempus caldu, cando su trigu, poi de tantu contivizu, fit àrridu e prontu pro esser messadu. Sa calidade pius semenada fit Cappelli, ma puru Montrestinu, Ruju e Dau. Si comintzaiat a fine de su mese de làmpadas e si sighiat totu su mese de trìulas. Partetzipait tota sa famìlia, parentes, amigos e massajos, ca unu s’agiuaiat cun s’àteru. Si su terrinu fit mannu meda si giamaiat àtera zente puru a sa zoronada, non mancain sas féminas e chie nd’aiat in famìlia fit cussideradu fortunadu pro s’agiudu mannu chi daian.

 

Pro antitzipare su caldu si comintzaiat chito chito su manzanu e a su cunzadu, atesu a acultzu, tocaiat de andare a pê. Si trabagliaiat fintzas a mesudie, si sa die non fit calda meda puru tota die. Chie messaiat, pro non si pungher cun sa reste, si poniat sa pedde de nanti e sos manighiles in sos bratzos fatos de tela russa e pro non leare issolatzione, ca su sole colpiat abberu, si covacain sa conca e su ’atile cun mucaloros, paglietas e gigias. In manu tenian sa messadorza, una falche a fromma de mesaluna, cun su mànigu mutzu e bene arrodada, sas pius chilcadas fin sas ossesas e patadesas, ca fin de lama bona.

 

Sos messadores si ponian a raglia e, s’avvisu de su mere, primu de comintzare fit “abbàida non perdat trigu!” ca, puru su diciu lu naraiat: “chie non messat o no ischit messare ispìgulat!”. Sos messadores afferraian cun sa manu manca unu punzu de sede, cantu bi nd’istaiat in-d-una manu e cun sa messadorza a manu dresta, dae suta, lu segaian, l’incrabistaian e li daian una ligadedda cun s’ispiga matessi, cussa fit sa manada. Cun chimbe o ses manadas, postas umpare, si faghiat su mannuju, pro lu ligare bi cheriat unu presolzu longu e pro lu fagher s’impreaian runcos de sede pius altos, nde los bogaian dae sas raighinas e los ponian a modde dae su die innanti pro los allentare, los foscigain umpare dae sas s’ispigas, pro aer tota sa longària. Cun noe mannujos si faghiat sa manna e pro fagher su ’àrriu bi cherian sete mannas. Donzi messadore, segundu sa bidda, aiat sa fémina ispigadora chi cogliat su sede cuizadu, e lestra lu poniat in sa mutziglia, su chi agogliat fit provista pro issa matessi. Sas féminas fin pretziosas meda ca dae tantu in tantu aporrian s’abba pro bufare a sos ómines, la muntenian frisca ca la covacain cun telos infustos e la ponian in s’umbra. Custa gentilesa fit aggradessida meda ca daiat recreu a sa bula asciuta dae su caldu e dae su piùbere de sos messadores e su piaghere fit, a boltas, recumpensadu dae donzunu cun-d-una manada de trigu. Totu tribagliain chena pasu e si frimmaian ebbia pro irmuzare, unu màndigu lebiu: pane, joddu, casu, olia, e si torraiat a comintzare.

 

A parte de sero, sos mannujos si garrigaian subra de su carru, unu massaju dae terra, cun su triutu, los aporriat a s’àteru chi subra los assentait bene pro no los perder in caminu. Su sede si giughiat a s’arzola, chi fit unu logu in paris e bentuladu. A triulare bi cheriat matana, ma si faghiat cun tanta allegria chi pariat una festa. Sos ómines assentaian sos mannujos  in giru a s’arzola e pro los catigare impreaian sos boes o sos caddos e, pro fagher pius foltza atacaian cun-d-una cadena unu trazu, una pedra lada, a su giuale e a su càtiga-càtiga su ranu nd’esciat dae s’ispiga. De tantu in tantu, cun sos triutos e s’iscobalzola sos massajos ammuntonaian e che torraian su trigu chi nd’esciat a s’arzola. Un’àtera manera de triulare fit cun su mazu, matza manna de linna, chi s’impreaiat cando su trigu fit pagu. A ùltimu, cando fit bene catigadu, si faghiat bentulare, ómines e féminas, cun palas e triutos l’asciain in altu e su bentu faghiat bolare sa pula, pius lébia, lontanu e su trigu, pius pesante, ruiat in mesu a s’arzola.

 

Su sero, a sa cumpridosa, si chenaiat cun-d-una macarronada e patatu a buddidu e si mandigaiat totu umpare e poi de tantu trabagliu, suore e istrachesa, s’aiat puru gana de bugliare e de arrejonare. Su motivu pro esser cuntentu su massaju l’aiat, s’incunza fit fatta, su trigu si podiat remunire in sos orrios e podiat narrer che su diciu “a s’incunza m’iscùtino sa runza, ca mi ch’apo a bogare sos dépidos!”

 

Custa faina a dies de oe las podimus intender contada cun sudisfatzione dae sos mannos e non resessimus mancu a immaginare cantu isfadu e suore costaiat. In paritzas biddas, pro lu fagher a cumprender mezus dae calchi annu faghen sa “rievocatzione”, ómines e féminas ammustran e faghen proare comente si faghiat sa messera e s’arzola a s’antiga!