Besseus de su campusantu e s’incaminaus  faci a Ganní  po andai a sa cresiedda de Santa Maria de Su Bonu Caminu, un’atra prenda de sa bidda cuartesa. Annus fait, po nci arribbai, passamus de sa Serrixedda, pighendi s’arruga bécia de sa 125.  

Una curiosidadi:  Ganní fait parti de su sartu cuartesu e de su de Mara puru: arrica unu tempus de bíngias, oi  una parti de custu tretu dd’ant imperada a gavas de arena.

Contat un’istudiosu chi in sa segunda perra de su Noixentus in su própiu logu nci fiat una mitza chi poi s’est asciutada: arregordat chi a s’ala dereta de s’arruga nci fiat una bratzixedda cun s’àcua chi bogàt su sidi a is cuaddus a carretoni, a is bestieddas de passu e a is óminis chi si podiant pasiai a s’umbra de is matas.  Oi nc’est sceti arrogalla de cosas bécias!!! Custa est sa modernidadi.       

Torraus a Santa Maria: immoi po nci arribbai feus sa bia 554 imbuchendi a manca de Pitzu’e Serra, giraus torra a manca caminendi fintzas a su fortinu a froma de crésiedda, unu pagu prus ainnantis unu cartellu a manca si narat chi depeus pigai sa pinta de carru chi portat a sa cresiedda .

Arribbéndi si bit sa parti de agoa de su fabbricau intitulau a Nosta Sennora de su Bonu Caminu, postu in-d-unu cúcuru, faci a su Simbiritzi chi, fintzas a pagu, fiat unu stàini, asciutu in s’istadi e a pustis  nd’ant fatu unu lagu de àcua druci.

Fait praxeri a biri e a chistionai de custu logu sacru, ingiriau, una borta, de bingias de àxina bianca e niedda, de muscau e de zibbibbu e de mindulau chi candu is matas fiant in frori pariant una pintura.

Sa crésia in su 1500 fiat Santa Maria de sa bidda medievali de Símbilis, unu populau, abandonau a fini de séculu, aundi nci fiat abarrada sceti sa crésia.

Ma in su ‘600 Santa Maria torrat a bivi candu dda intìtulant a sa Mama de Deus cun su nómini de Nosta Sennora de su Bonu Caminu.

Su fatu est chi, candu in su 1585 fiant arribbaus in Sardínnia is paras ispanniolus de Sant’Austinu, iant portau sa devotzioni po sa Madonna alabada comenti Nosta Sennora de su Bonu Caminu,  pesendi crésias e fundendi s’assótziu de is viatores. 

Nant parícius istóricus, chi, custa froma antiga de traditzioni arreligiosa, dd’iant introdúsia in s’ísola nosta is Bizantinus in su 500 cun Nosta Sennora d’Itria o Odigitria, chi in grecu bolit nai “guida della via”.

Su fabbricau, fatu acanta de s’arruga arromana chi portàt a su Sarrabus, dd’iant pesau agoa de su 1325 maistus de muru cuartesus, fendiddu segundu is cunsiderus de un’istórica de s’arti, assimbillanti meda a sa cresiedda de Santu Beneditu de Cuartu chi est de cussus annus. Podit essi chi fiant istétius is própiu maistus a ddas fai bistu chi torrant paris is duas àbsidis, is navadas e is murus maistus. 

Sa faciada, cun sa crabitura a cabriolas, ammostat, in sa pinnacutza, su campanili a vela, cun d-una luxi ogivali.

Ita làstima chi abarrit unu pagu addiada aintru de una lolla, custa puru a duas àcuas, de is úrtimus de su 1500! Dd’iant agiunta de seguru po donai agiudu a is poberitus, a is viandantis e a is pellegrinus chi si frimànt ingunis candu is obreris faiant sa festa a onori de sa Santa.

In su sartu cuartesu e in su de Mara nci funti oi atras cresieddas cun s’intrada a lolla: Sant’Andria de Frùmini, Santu Basili e Santu Gregóriu de Mara: totus santus aregus, portaus de is Bizantinus de Costantinopoli e intraus a fai parti de sa traditzioni arreligiosa nosta.  

Torraus immoi a s’eca de s’intrada, issa puru de is úrtimus de su 1500: is picheparderis, po fai sa guarnissa de sa genna e is duas consolas de su bussoni, iant imperau perdas de cantoni, iscuadradas beni meda. Ddas iant decoradas a froris mannus tundus e a rositeddas gratziosas e  de meda finesa.

Certu, po su tempus, cussus picapedras iant amostau  una grandu capacidadi, ma forsis in cussa bellesa nci fiat puru s’agiudu divinu.

A dereta de s’intrada nc’est s’acuasantera fromada de una parti de colunna arromana cun a pitzus su capitellu. Atrus arrogus de colunnas funt spainaus acanta de sa crésia, pesada, aici nant, a suba de su chi fiat abarrau de calancunu fabbricau de sa fini de s’época arromana.

Santa Maria tenit una navada sceti, unu pagu allonghiada, cun bóvida a cabriolas, de linna, chi acabbat cun s’àbsidi no meda pitica, a mesu círculu, chi allogat s’altari beciu de pedra, cuau de unu nou, de pedra tostada.

A pitzus de custu una pintura manna de linna, de su 1700, fromada de prus tàulas cun imàginis de meda santus: ma a ddas castiai beni, unu pagu scolorias gei funti! Certu chi tenint abbisongiu de essi torradas a nou poita pagu si bit de sa meravíllia de is coloris de una borta!

In is tàulas mannas iant pintau is cuatru evangelistas, Cosimu e Damianu,  Sebustianu, Luxia, Caterina e Santu Rocu; in sa parti de mesu parícius bastimentus a vela chi  puntànt, forsis, faci a su golfu de Casteddu.   

Sa parti de foras de s’àbsidi, a crobetura prana, no si bit prus poita nci dd’ant ingútia is apusentus fatus a su costau, a is primus de su 1900. 

Custa cresiedda unu pagu strupiada gei dh’anti! Is antigus iant pótziu fai calancunu apusenteddu a cumbessia comenti ant fatu in atrus logus de sa Sardínnia! 

Faint parti de s’arredu duas istatueddas de linna: Santa Maria e Sant’Anastasia  de su 1700 chi is artigianus de su logu, sighendi sa traditzioni ispanniola de is istàtuas  de bestiri, nd’iant intallau sceti sa faci, is manus e is peixedhus.

Nc’est fintzas s’istatuedda de Santu Elia profeta (de su 1600) fundadori de s’órdini de is Carmelitanus, chi, bistiu cun su saio a colori de castangia, portat in sa manu dereta unu líburu e in sa manca sa spada luxenti.

Custa statuedda, po nai sa beridadi, fiat parti de is arredus de sa crésia de Santu Elia, pesada a orienti de Casteddu, in su montixeddu chi nd’iat pigau su nómini. Totu su territóriu, a s’oru de mari, chi andàt de bidda fintzas a cussu montixeddu, fiat, a s’época, a suta de sa juridicion de Cuartu.

Is cuartesus, sémpiri devotus, dd’iant agiudada meda “sa cresiedda”, de seguru fintzas a su 1777, donendi in su 1617, est a nai, 300 soddus. Ma candu, a sa fini, sa fàbbrica ndi fiat arruta, partis de s’arredu fiant andadas a Santa Maria poburedda poburedda, chi ndi teniat abbisongiu, s’atru s’agatat a Sant’Aleni.

Sa Madonna dd’onorant duas bortas dónnia annu, comenti fiat sutzédiu, a cuaddu de is séculus seixi e dexesseti, candu dd’alabànt, a sa Sennora nosta, dònnia cuindixi de su mesi de ladàmini ma chini dda apariciàt no fiant viadoris o carradoris ma butajus; in dí de oi dd’afestant  unu domínigu, in sa segunda perra de maju, cun s’agiudu mannu  de is obbreris chi benint de is famíllias de is butajus de una borta.