DSCN0602

in gara 3

 

 

 

 

 

 

Custu documentu est una raridade.

Creimus chi sian pagas abberu sas biddas sardas chi an protzessadu a Giorzi de Carrasegare in piata intreghende su protzessu a duos cantadores de fama comente est cumbinadu a meidade de Frearzu de s’annu 1983 in Silanos cun Frantziscu Mura e Marieddu Màsala, cando su Consizu comunale at detzisu de cantare in poesia a su Re Giorzi, innanti de lu cundennare a mòrrere in mesu su fogu.

 

Sun trinta otavas bellas – una mezus de s’àtera – chi custos duos improvisadores de virtude, silanesos ambos, an intregadu a sa zente in bidda insoro.

 

Cando an cantadu in Silanos pro Carrasegare Frantziscu Mura deviat cumprire 50 annos in Martu e Marieddu Màsala 48 in Trìulas.

 

 

1. Mura (1’01”)

Apo gradidu su gentile invitu

a m’esibbire che poeta saldu

e-i sa tanta istima e rigualdu

recumpensare bos cherzo subbìtu.

Po chi siat su clima ùmidu e fritu

s’afetu in coro meu est semper caldu.

E do a bois totu afetuosu

aterunu saludu calorosu.

 

2. Màsala (57”)

In custa frisca sera frearzina

pro antiga usàntzia connota

in piata de ’idda ch’amos tota

sa gioventude cun sa piseddina,

zente antziana unu pagu allegrota

ma menzus bufare ’inu che meighina.

E nos faghimos custa improvisada

pro saludare canta zente ch’ada.

 

 

3. Mura (53”)

Cust’es un’aterunu festivale

sa prima ’orta in bidda  tua e mia:

paret fina una cosa augurale

de la congruer totu in allegria.

Ocannu grupu e giunta comunale

l’an chérfidu cantadu in poesia

po chi nois cun sàbios cuntzetos

nd’illustremis virtudes e difetos

 

4. Màsala (50”)

E gai sas edades totas trese

nos iscultan cun curiosidade.

E no mi paret una novidade

su ch’esser Giolzi, su re de sos rese,

ringratziende s’autoridade

sa ch’amministrat su nostru paese

chi ocannu at calchi cosa organizadu

e ja fit tempus de b’aer pensadu.

 

5. Mura (54”)

Est giustu cun eloggios chi mi esprima

po chie at s’importàntzia cumpresu

chi un’improvisada sarda rima

de allegria at sos coros atzesu

si su Carrasegare silanesu

podet torrare a sos fastos de prima:

tradissione antiga chi piaghet

ca cosa meda ismentigare faghet.

 

6. Màsala (49”)

Ma su Carrasegare est moribbundu,

s’ùltima sera ’e sa sua agonia.

Ma de su morrer no s’at pauria

si nachi est dulche che sonnu profundu.

E Giolzi timo chi lasset su mundu

de su mese ’e Frealzu a mesania.

Carrasegare cultzu, a malu coro

sun balladores cun damas insoro.

 

 

7. Mura (52”)

Ma po chi siat bellu e divertente

no est chi favorèvole li sie.

Chena chilcare ne cale ne chie

a totus fagher cheria presente

de cantu capitadu at una die,

ancora l’apo imprìmidu in sa mente:

in bidda, culpa ’e sos Carrasegares,

at guastadu afetos famigliares.

 

8. Màsala (56”)

No faeddes de penas e castigos

in su tempus chi brullan e chi jogan

chi ballende s’iscaldin e s’isfogan

a manu tenta amigas e amigos

e isfoggiu ’e costùmenes antigos

faghen sas giovaneddas chi los bogan.

E cuddas chi costùmene no nd’ana

si ’estin as moda pius istrana.

 

9. Mura (46”)

In custa cultza improvisada gara

tue li ses cantende ogni grandesa.

Ma cantu podet capitare nara

in su Carrasegare a boghe istesa.

Chie ti cheret fagher un’ofesa

s’est travestidu e mascaradu in cara:

de s’ódiu sa càusa at risoltu:

ti ’ochit e no ischin chie t’at moltu.

 

10. Màsala (43”)

Lassa sos chi si ponen sa caratza

e jughen in busciaca sa pistola:

sun elementos de péssima ratza

cun chelveddos lizeris, bola-’ola.

Bell’est cando in sa sala o in piatza

faghen su ballu tundu che alzola

pro bene cherrer, afetu e disvagu

sena b’aer de bùlvera fiagu.

 

 

11. Mura (49”)

Lassa de l’eloggiare su pedinu,

nen fetas difendìndelu insistèntzias,

ca s’at bidu chïaras evidèntzias

cant’est Carrasegare malandrinu:

poi in sas dies de su Barantinu

s’intendet s’eco ’e sas consiguèntzias

ca da intro sas ìnfidas intragnas

bessin a pizu totu sas magagnas.

 

12. Màsala (43”)

Mura, traditzïone curiosa

che su Carrasegare no bi nd’ada

ca Témpiu cun Pérfugas e Bosa,

Othana, Oristanu e Mamujada

nde tenen una nùmena famosa:

ballan e cantan a s’ispensierada.

Tìpulas frissas e fae a buddidu

dan e binu a bufare gratuidu.

 

13. Mura (48”)

A mie no est chi m’epat fatu dannos

si fato finta ’e li tenner rancore.

Ma amos intesu narrer dae sos mannos

cant’est Carrasegare traitore:

isse est su mastru ’e totu sos ingannos,

ischimos bene, in su campu ’e s’amore.

Màsala, imprimidilu bene in mente:

promissas meda e óperas niente.

 

14. Màsala (45”)

No dia cherrer chi cunvintu sias

chi su Carrasegare est unu Giudas

ca a da chi che ’ogamos sas viudas

cun sas bajanas betzas bagadias

de giovaneddas in periferias

nd’’idimos abbratzadas mesu nudas

ca tantu sas chi tenen de pecare

ja no isetan su Carrasegare.

 

 

15. Mura (48”)

No est debbadas chi fato cuntestu

ma antzis est giusta custa teoria

e penso dimustrende chi lu sia

de cantu tenet aportu modestu

ca podet fagher bene a un’ebbia

e male faghet a totu su restu

ca su chi in ballu ’e màscheras si fidat

cun sas busciacas bóidas s’ischidat.

 

16. Màsala (49”)

Ma curiosos sun sos Maimones

cand’’essin intro ’idda afiotados,

Merdules cun tzamarras e bastones

e-i sos Thurpos intintieddados

e sos mamujadinos Mamuthones

cun sogas e tintinnos apicados:

figuras chi t’atiran a las bìere

chi finas su chi est tristu faghen rìere.

 

17. Mura (44”)

Po chi fetas sa zente divertire

ch’est vanidade mi paret a mie.

E poden sos pitzinnos bene ischire

cando ’e Carrasegare ’enit sa die:

ti pretenden de Zorro su ’istire,

de Arlichinu e de Biancanie.

Ses obbligadu de los cumpiàghere

finas a da chi no lu podes fàghere.

 

18. Màsala (45”)

Ma finas comporende unu ’istire

a su pitzinnu li dan unu gustu.

Cando lu jughen a si lu medire

e l’istat che fat’a issu giustu-giustu

lu ponen a chirrare e detzidire

e issu narat: leàdemi custu.

E in su cursu centrale ’e s’abbitadu

a da chi isfilat benit premiadu.

 

 

19. Mura (56”)

Ma ca pretzisu s’órdine apo tentu

bintrare cherzo in su puntu importante.

Sen’isetare un’àteru momentu

custu paret propìtziu s’istante:

a cussu leggendàriu regnante

faghimos como su dibbatimentu.

E deo comente capu ’e s’assemblea

so de lu cundennare in sa idea.

 

20. Màsala (47”)

Acollu a Giolzi assolutu padronu

de su Carrasegare totucantu.

No pretendo coment’e unu santu

de l’elevare a su divinu tronu

ca unu santu est umile e bonu,

issu est superbu e maestosu tantu.

Ma sa sua maestade si rispetet

e no cherzo chi male si li fetet.

 

21. Mura (49”)

Non chelzo sa cundenna chi ch’escludas

cun custas tuas otadas astutas

puite s’’iet a pupias nudas

chi Giorzi iscudet lantzadas acutas

e bajanas, cojadas e fiudas

po culpa sua in pecadu sun rutas.

E invece ’e lu difender che lu ponzas

in s’infamante fangu ’e sas birgonzas.

 

22. Màsala (44”)

A mie paret chi sias in tortu

si lu cheres brujare che Larentu.

Cando ses tue ’iu e Giolzi mortu,

nàrami cale lùcuru nd’as tentu,

ube sun sos problemas chi as risoltu

in su mundu currutu e in fermentu?

Privos de paghe e de fraterna istima

restamos pecadores che a prima.

 

 

23. Mura (50”)

Màsala caru, s’ésitu distintu

de ite est Giorzi ti cheria dare

mancari tue mi l’epas dipintu

ch’est s’allegria ’e su Carrasegare.

Est issu chi as sos gióvanos ispintu

pius de duas boltas a furare.

Si moven sos onestos a ofèndere

po si buscare su tantu ’e ispèndere.

 

24. Màsala (41”)

Giudichende lu ses tropu severu

che chi ti siat Giolzi un’aversàriu.

Bochinde a issu distrues s’imperu,

no tenet discendente ereditàriu:

antigu personaggiu millenàriu,

de su podere chi tenet fieru

chi nos permitit a nos divertire

e tue ses in chirca ’e lu’ochire.

 

25. Mura (48”)

No lu difendas ne nelzas s’iscuru

s’est sétzidu ’e sos reos in su bancu.

Nde so cunvintu e guasi siguru

chi ti ch’at fatu ispender calchi francu

e coment’e a mie a tie puru

fat’at passare notes in biancu.

Ca de chie est allegru si aprofitat

Zorzi perdonu no si nde meritat

 

26. Màsala (43”)

Mi’ chi a Giolzi no deves ofèndere

ca unu re lu deves tenner caru

antzis de sos pecados est riparu

e cheria cun custa ’e mi cumprèndere.

Ma tue as sempre pensadu ’e ispèndere

e istanote mi pares avaru.

Mi’ ch’esistit s’andare e su torrare

ca su ’inari devet circulare.

 

27. Mura (50”)

Bae chi, Marieddu, no m’incantas

cun arringas de nóbbile avocadu.

Po Giorzi sas acusas sunu tantas,

fatas in base a su ch’at operadu.

Si no ch’ian segadu sas piantas

l’aia fatu morrer impicadu

ma ca furcas no ch’at in custu logu

lu cundenno chi morzet in su fogu.

 

28. Màsala (43”)

Cando paltis de ànimu nieddu

dae Frantziscu diventas Nerone.

In su fogu s’arrustit un’anzone,

unu crabitu e unu polcheddu

però no Giolzi, faghe atentzione,

si est chi jughes sale in su chelveddu.

Su chi no cheres chi fetan pro te

mancu tue lu fetas pro unu re.

 

29. Mura (46”)

Est cun custa finidu su buldellu,

Giorzi no si nde méritat clemèntzia:

inùtile est chi fetas insistèntzia

cun su tou gentile tratu bellu:

ormai est decretada sa sentèntzia,

mancu podes ricurrer in apellu.

Ca at de ogni manera uldidu tramas

lassa chi brujet in cussas fiamas.

 

30. Màsala (42”)

Deo t’aia eloggiadu e difesu

e Mura cundennadu t’at a morte.

Fàghedi, Giolzi, coraggiosu e forte

como chi de su fogu ses in mesu:

gai morinde in fiamas atzesu

lassas disabbitada reggia e corte.

E fino cun su meu augurare:

a largos annos su Carrasegare.