21

1976

 

 

 

 

 

 

 

 

Imprentamus su primu tema (mancan sas ùltima duas istrofes ebbia) de sa gara pro sa festa de Santu Martine in Bessude, su 10 de Sant’Andria de su 1974. S’avréschida e s’interighinada sun argumentos subra sos cales si podet cantare a discansu in seros de bonamuta: sas cosas de nàrrere non fartan de seguru. Pro duos cantadores de sa calidade de Peppe Sozu e Remundu Piras s’impignu est de cuddos chi si poden muntènnere. In chimbanta otavas dan ateruna proa de virtude sende in s’edade de sessant’annos tiu Peppe e de sessantanoe tiu Remundu.

 

1. Sozu (1’06”)

A sos pastores a fagher su contu

be-i penset dognunu a tempus sou

ca a nisciunu non chelzo dare afrontu

mancari de lamentu diat prou.

Como an un’argumentu dadu a nou

e a mie m’an dadu su tramontu:

mancari siat a sa fine ’e sa die

però sun totu sas fines inie.

 

2. Piras (1’06”)

Cheret narrer chi tue as su tramontu

e cheret narrer sa fine ’e sa die.

(Ma) non t’epas fatu nemmancu su contu

chi su restante siat totu a tie

ca s’est tocada s’avréschida a mie

ponimos totosduos a cunfrontu

siat de cosas siat de s’omìne:

un’est printzìpiu e un’est sa fine.

 

3. Sozu (54”)

Si damos un’ojada in generale

est dognunu ’e ischire disizosu

de cantu at operadu bene o male

da chi su sole ti dat s’adiosu:

trabagliu ’e manu o trabagliu mentale

poi ’e su tramontu est su riposu.

E-i cussu si notat tota vida

poite sa zornada est ja cumprida.

 

4. Piras (1’06”)

Ma deo tenzo s’avréschida ebbia,

s’avréschida non contat mai dannos.

S’ómine in cudda ora primaria

paret chi tenzat in su coro ispannos:

isse trabagliat cun sa fantasia

e si faghet sos contos pius mannos.

At a parrer sognende unu machine

prite no ischit coment’est sa fine.

 

5. Sozu (58”)

Ma sa faina pro esser esata

dali innanti un’ojada in generale.

Sa fantasia ja est cosa grata

ch’at immensa una zona ispatziale

ma però l’ischis tue a sa finale

a da chi est sa zente sodisfata

c’at apagadu ’e sa mente s’idea

prite cumprida est s’òpera intrea.

 

6. Piras (59”)

Ma deo t’ispiego a sa ’ereta

(e) mi das favore s’est chi mi cumprendes.

Tue abbàida una sigareta,

su gustu bellu est cando ti l’atzendes

ca cando est tota intrea est neta-neta

e de ti la fumare sempre atendes.

Poi su fumu che pigat a susu,

da ch’est fumada non contat piusu.

 

7. Sozu (47”)

Da chi ti fumas una sigareta

a mie parit chi ses pius cuntentu.

Da chi l’atzendes in-d-unu momentu

sa brama tua est ancora incumpleta:

tue as sa prima pedra ’e fundamentu,

s’ùltima téula de una pinneta

tocat a mie, a da chi est acabbada

eco s’òpera bella est fraigada.

 

8. Piras (56”)

Ma tue mi sen nende cando isfata

ma no est tramontada, ìstabbi atentu.

Ma abbàida una domo, est meda grata

po chie ’e si la fagher at s’intentu:

cando ponen su primu fundamentu

suta bi ponen un’iscudu ’e prata

cun cosas beneitas cantu mai,

sol’a sa prima pedra faghen gai.

 

9. Sozu (45”)

A dare a su tramontu su contràriu

paret a mie una cosa isbagliada.

Ma canta zente in sa vida non ch’ada

chi si devorat totu ’inari:

chie leat a giovanu s’ispada

a betzesa si leat su rosàriu

prite chi morit si faghet su contu,

lu faghet pius bonu su tramontu.

 

10. Piras (54”)

(Ma) moribbundu s’invocat a Gesusu

e a sa foltza si ponet a pregare.

Ma a prima edade at sognadu ’e gherrare,

de diventare grande s’est illusu:

si a betzesa si ponet a pregare

pregat poite non podet piusu.

Oltres chi s’est finida sa sustàntzia

s’est serrada sa janna ’e s’isperàntzia.

 

11. Sozu (46”)

Ma su tramontu li ponet giudìtziu

e curregget sa zente ’e custa terra:

ch’at de passare a s’àtera perra

timet non ruat in su precipìtziu

ca poi tue as s’inìtziu ’e sa gherra,

deo tenzo sa die de s’armistìtziu.

E-i sa zente ja est pius cuntenta:

finit sa gherra e non bogat lamenta.

 

12. Piras (54”)

(Ma) cando inìtziat non ponet pês in terra,

totu discussos ja faghen a gala.

Chie jughet s’ispada, chie sa pala,

chie pigat a monte e chie a serra:

da s’armistitziu as pérdidu sa gherra,

ja l’ischis ch’est sa fine tropu mala.

Deo invece non poto lagrimare

ca non si perdet chena comintzare.

 

13. Sozu (54”)

Ma ammenta chi sa gherra no est giogu

fina si a sa vitória si aspirat.

Però a da chi s’arma la retirat

est torrada sa calma in dogni logu:

fina perdinde, ca cessat su fogu,

ammentatinde, sa zente respirat.

Cun fantasia ’e glória non bolat

ma ca cessat su fogu si consolat.

 

14. Piras (48”)

Chie perdet at malos sos congruos

in fine ’e una gherra martziale.

E fin’a cuddu ch’’inchet est fatale,

ognunu tentu at sos dannos suos:

però cando gherrende sun in duos

la finit unu ’ene e unu male.

Invece initziende, in mente tene,

paret chi totosduos isten bene.

 

15. Sozu (49”)

Sa gherra a mie paret una peste,

nemmancu cumintzende bene at gana.

Però da chi una gherra fata l’ana

ja si devet leare coment’este:

pensa cando in Trento e in Trieste

post’an sa bandiera italiana

e at pigadu sa fama a sa glória

de fine su bolletinu ’e sa vitória.

 

16. Piras (59”)

(Ma) cussu no est tramontu puntuale

ca est a pena s’alba ’e s’unione

cando s’italianu che leone

at fatu su discursu martziale.

S’austrìaca grande natzione

cussa est bistada ch’est bistada male

S’est chi lu leas bene in cunsideru.

istadu est su tramontu ’e un’imperu.

 

17. Sozu (51”)

De finire una gherra an totu brama

o isconfita bi apat o vitória

ma chie ’e samben bagnadu at sa trama

ja l’ischit ch’at a passare a s’istória.

Da sa finale si tenet sa fama,

a sa finale si tenet sa glória:

onorat sos eroes totucantos

e su tramontu est ch’at fatu sos santos.

 

18. Piras (1’01”)

Ma sos santos sun nados in divina

grascia, e Deus lis at postu s’aneddu.

Abbàida novella un’isposina

cando solu da un’annu at su piseddu

e chi li naschet unu pitzinneddu

bellu che una rosa purpurina.

Tando est chi at lobradu su desizu

ca est s’avréschida ’e su primu fizu.

 

19. Sozu (52”)

A da chi naschet su fizu est cuntentu

ma sa glória sua no at cumpresu

e ne l’ispetat unu monumentu

e nemmancu a s’altare frutu at resu.

Ma da ch’an postu in su fogu a Larentu

e a Bustianu a s’arantzu l’an presu

an s’istória iscrita a cifras d’oro

dae sa die ’e su tramontu insoro.

 

20. Piras (59”)

Ma no, chi cussu tramontu no este:

igue l’as interpretada male

poite a s’alba cheres ponner beste

sende chi s’alba est universale:

est fine po sa vida temporale

però est s’alba ’e sa vida celeste.

Igue parte tua non si trìpiat

ca una finit e una printzìpiat.

 

21. Sozu (55”)

A mie non m’aggradat cussa iscena

mancari parte manna chelfas tantu.

No ischis de sa vida s’impiantu

si tenet gioja o si tenet pena

ma pensa chi si faghet unu santu

a su tramontu ’e sa vida tennera:

at raggiuntu ’e sa glória s’anelu,

a su tramontu che pigat a chelu.

 

22. Piras (54”)

(Mi) s’est chi mi cheres fagher unu mantu

nessi l’inzoma a puntu e fila e l’ànima

poite cando est sa fine magnànima

su prentzìpiu est bonu aterentantu.

Nara prite a su santu naras santu:

lu naras po su corpus o po s’ànima?

Igue eo sa parte mi che leo:

tue as finidu e comintzo deo.

 

23. Sozu (54”)

Cun s’inìtziu de ateruna vida

tenes un’ateruna alba in sas manos

ma a su tramontu sa fama l’an bida

mizas de santos in campos romanos

e inue est moltu Leonida

umpare a sos treghentos ispartanos.

Sa via ja l’insinzat dae nou

ma est bistadu su tramontu sou.

 

24. Piras (56”)

No est mai tramontu ca est amigu

de sa fama,e-d-est primu a mala ’oza.

Cussu est cuncetu tropu in forma roza

ca a Leonida pones in castigu:

suterra in terra unu ranu ’e trigu,

morit su ranu e ispuntat sa foza

e-i sa foza est suterrada e creschet

ca unu nde tramontat, un’avreschet.

 

25. Sozu (47”)

Mi cheres dare ispiegatzione

ma deo non lu so in cussu aficu

ca so istadu in s’aidatone

mancari non mi sia fatu ricu.

Da chi naschet est d’erva un’umbrione,

da chi tramontat est su trigu sicu:

in domo tua su ranu bi aciapas

cando l’as maghinadu e ti lu papas.

 

26. Piras (52”)

Ma da chi tue as betadu in su campu

laore sempre che massaju antigu

b’at bisonzu de andare a giampu-jampu

ma bei chelzo ponner pê azigu.

Nara si, Peppe, no ispuntat rampu

comente podes incunzare trigu?

Afiàncati a mie e faghe goi

prite so deo prima e tue poi.

 

27. Sozu (41”)

Bi torramos a fagher unu ballu

da chi non bastat una ’olta sola.

Est de sete-oto meses s’intervallu,

de contare su tempus ti consola,

ma su trigu est che téula ’e cristallu

finas a che lu ’ider in s’alzola.

E l’ischis de tramontu a sa finale

s’est una soma o unu cuintale.

 

28. Piras (59”)

Su chi ’essit ja non si nd’ischit mai

però cussu non contat, caru meu.

Pregòntati un’antigu, unu babbai

ch’at laoradu mesu sèculu intreu.

Su diciu ’e su massaju narat gai:

betare in terra e isperare in Deu.

Tzeltu chi poi un’incunza l’isetat

però sa proa est de chie lu ’etat.

 

29. Sozu (44”)

Su massaju de totu s’interessat

ca totu s’annu in sa campagna abbitat.

A semenare in s’atunzu coitat

e su trabagliu in s’ijerru non cessat

però est erva da chi lu tzapitat

est trigu ebbia da chi nde lu messat.

E su trabagliu sou at totu in manu

da chi lu ’idet in s’alzola ranu.

 

30. Piras (56”)

Ma su trigu l’at fatu chie tzapat

ca chie tzapat a incunzare isetat

e boltas meda non si nde profetat

ca laore ’e incunzare non nde aciapat

e-d-est sa proa ’e cussu chi lu ’etat,

no est sa proa ’e su chi si lu papat.

E no est mancu solte bene polta

cando lu papat po s’ùltima ’olta.

 

31. Sozu (53”)

Fina a s’ùltima mia ratzione

as a crêr chi mi ’atat su piantu.

Da chi mi dan de óstia unu ’ucone

lu gusto ca apo trabagliadu intantu

e si mi dana s’estrema untzione

poi riposo in su campusantu:

zona chi mai nisciunu baratat,

pius logu sintzeru non s’agatat.

 

32. Piras (1’02”)

Nachi ti dana s’óstia serena

(e) ti la leas ca ses ànima pia.

Ma ammenta fina s’óstia est sa mia,

Cristos l’at fata in s’ùltima chena:

at nadu: “Eco s’óstia piena

chi at printzìpiu e non finitia”.

Deus a primu l’at criada gai:

tenet printzìpiu e non finit mai.

 

33. Sozu (42”)

Unu cantende a boltas non s’abbizat

comente solu che ruet in pena

ca Gesu Cristu in sa vida terrena

totu su chi at de fagher non cuizat.

Ma da chi nadu mi as s’ùltima chena

parit chi a su tramontu si assimizat:

at s’eucarestia ’ogadu a fora

de sa vida terrena a s’ùltim’ora.

 

34. Piras (53”)

Ma non so nende de s’ùltima chena

ca no est moltu mai su Messia.

Deo apo nadu de s’óstia ebbia

e non faeddo de cosa terrena:

prentzipiadu at tando e-d-est sa mia

e-d-est eterna cun fortza serena

prite s’óstia eternidade contat

e-i s’eternidade non tramontat.

 

35. Sozu (45”)

No isco chie tenet su permissu

narrer chi no at Cristos s’agonia.

De sa vida terrena a finitia

comente ómine, anmenta, mortu est issu:

si cheres adorare su Messia

tue l’adoras in su crocifissu

e lu pregat s’umanidade tota

dae s’ùltima die in su Golgòta.

 

36. Piras (47”)

(Ma) nachi l’adoro in su crocifissu,

siat nieddu, ruju o siat grogu.

Però cussu est de linna e no est issu

ca Gesu Cristu est in àteru logu

e mancari in sa rughe lu apan missu

ja lis at fatu unu bellu jogu.

E l’ana moltu e nd’est bessidu gai:

da chi est Deu no tramontat mai.

 

37. Sozu (45”)

No tenes como rejone ne toltu

però isculta custu versu meu.

Si l’an postu in sa rughe po peleu

no est ora de gioja ne cunfoltu

ca Gesu Cristu che ómine est moltu

mancari moltu non siat che Deu.

L’an bidu in s’agonia a s’ùltim’ora

finas bessinde su sàmbene a fora.

 

38. Piras (1’00”)

(Ma) l’an bidu gai s’ómine mischinu

però che Deu no est tramontadu.

Nara, Deu in sete dies at criadu

s’universu patente, e-d-est ladinu:

a Eva cun Adamu at impastadu,

collocados los at in su giardinu.

Est sa creatzione tota mia

e-d-est printzìpiu sentza finitia.

 

39. Sozu (47”)

E cando mai chi ti crês seguru

inoghe totucantu su chi as nadu?

No ti deves leare a mancu in curu

de cussu Deu totu s’operadu:

E tando sa lughe dae s’iscuru

nara proite est chi at separadu:

ammenta fatu l’at sa prima die

e da poi su sero at fatu a mie.

 

40. Piras (1’02”)

(Ma) sa lughe cun s’iscuru fiat gai,

l’at separadu ca Deus est santu

e chi a tie maravigliat tantu

ca non connosches s’Eternu Babbai

però s’iscuru non tramontat mai

e nemmancu sa lughe ateretantu.

Deus los at criados in comunu

e mai tenen tramontu perunu.

 

41. Sozu (47”)

A da chi cantas gai non mi acoras

antzis a ti risponder mi recreo.

Est beru chi de s’inìtziu ti onoras

ma po cussu oriolu non mi leo

ca a tie at assignadu dóigh’oras

àteras dóighi poi las ap’eo.

Custu ’e su machinàriu est su pernu

e no as s’aurora po un’eternu.

 

42. Piras (1’04”)

(Ma) osserva cantas formas tantu bellas

Deus las at criadas po fortuna:

su mare cun sa terra, sas istellas,

su ’entu e-i su sole e-i sa luna.

Cussas sun sas eternas parentellas

chi finitia non tenen peruna:

tentu an s’avreschida e mai mudat

prite su sole mai si nd’istudat.

 

43. Sozu (55”)

Ma a cuss’idea a pena pone frenu

ca non b’at logu atesu ’e ti che fùere.

Ja l’isco chi in su campu adamascenu

da su gialdinu Adamu dêt prodùere

ma a su tramontu s’ómine terrenu,

ammenta, devet torrare a piùere.

E-d-est proa ’e su tramontu meu:

torrat a terra su chi at fatu Deu.

 

44. Piras (56”)

Ma deo naro chi avréschidos sunu

e-d-est sempre s’avréschida fatale.

A tramontare s’ómine andat male

si lu leamos in sensu comunu:

deo non so arrejonende ’e unu,

arrejono de totu in generale.

Bides chi su tramontu abbarrat frimu

prite como che nd’at pius de primu.

 

45. Sozu (51”)

Non balit a ti fagher pius forte

poite gai sas cosas non sunu.

Si deo su tramontu tenzo in sorte

ap’a sighire a momentu oportunu:

abbizatinde, sa falche ’e sa morte

nde los devet messare a unu a unu.

Ti contas pius folte in dogni giassu

ma sighit su tramontu in dogni passu.

 

46. Piras (1’03”)

E tue ses partinde s’aspru fele

e po totu in s’avréschida riposan.

Abbaidade duos chi s’isposan

cando lobradu an s’amore fidele:

in s’avréschida ogni deliscia gosan

prite est su ’asu ’e sa luna ’e su mele

ma su tramontu est su ’asu ’e sa molte

e-d-est su ’asu ’e sa malasolte.

 

47. Sozu (48”)

Mancari chi mi nelzas sorte mala

sa sorte mala abbratzadila tota

ca da chi comintzadu at a un’ala

non si podet frimmare in cussa lota:

at dognunu sa rughe sua a pala

finas a la pigare a su Golgota.

Si parit forte meda cantu campat

ma dae su tramontu non s’iscampat.

 

48. Piras (52”)

Ma su tramontu bellu non lu crêse

sende chi s’aurora est pius bella.

Cando parturid’at sa verginella

sos pastores basadu l’an sos pêse:

tando est ch’ispuntadu at un’istella

e chi l’an onoradu sos tres rese.

Sa mama at esultadu tando assai

ca a su tramontu non creiat mai.

 

49. Sozu (51”)

Tue cunvintu ’e una parte sese

ma non chelzo chi frimmes in sas vias

ca totucantas sas pregadorias

de una rughe si faghen a pêse.

In sa gruta l’adoran sos tres rese,

in sa rughe pianghen tres Marias:

unu momentu tremendu ’e dolore

chi manifestat de totu s’amore.

 

50. Piras (56”)

Ma in sa rughe at piantu Maria

e pianghet cun pena e cun anneu.

Ma cando l’at cantadu s’anninnia

at nadu: ”Drommi, drommi, fizu meu,

drommi, sienda de s’amore mia,

sognos dorados chi t’imbiet Deu”

ca li cheriat tando vida annànghere

prit’a cantare no est a piànghere.