Custu est su segundu tema de una gara fata trint’annos e pius innanti de oe dae duos prìntzipes de sa poesia cantada in limba sarda: Peppe Sozu e Antoni Piredda. Pro segundu tema si costumaiat belle e semper a dare a sos poetas un’argumentu azigu pius lébiu de su primu. Ma s’ischit chi sos artistas a bortas, segundu sa muta insoro, cantaian a sa séria finas su tema cunsideradu pius lizeri. E in custa gara lu podimus cumproare a deghile: 48 otavas de prima calidade. In su 1981 Peppe Sozu teniat 67 annos a Antoni Piredda 76.
1. Sozu (1’15”)
De nou bos torrade a riunire
chi ponimos sa festa in bona muta
ca sa nostra poética disputa
po calch’ora nos tocat de sighire.
Po nos traténnere un’àtera iscuta
a mie an dadu su tema ’e pedire:
no isco si possedo o non possedo,
m’ana nadu a pedire e deo pedo.
2. Piredda (46”)
Sì, torramos de nou a comintzare
prite sa gala si devet sighire
ca fimis comintzende a infritare
e de nou devimos iscaldire.
A Peppe Sozu l’an dadu a pedire
e a mie tocadu est a furare:
coment’est beru Deu bos lu juro,
m’ana dadu a furare e deo furo.
3. Sozu (1’05”)
Ormai est decretada sa senténtzia
tzelt’in sos temas bi at rivalidade.
Deo de fronte a s’umanidade
no apo machïada sa cusséntzia
prite vivinde so cun umiltade
ma Antoni est vivinde ’e prepoténtzia
e in pianos diversos tribagliat
ma Deu ’aldet a da chi l’isbagliat.
4. Piredda (50”)
Non mi faghet paura sa cadena
ca s’idea a furare l’apo soda.
Ca de natura no tenzo una doda,
sa domo mia est pagu piena
e a si viver da sa cosa anzena
mì’ ch’oramai est diventadu ’e moda.
Ca s’osservades in dogni comunu
sos chi bi sun onestos pagos sunu.
5. Sozu (58”)
Antoni, ses terrìbbile e metzanu
ca tenes de furare sa mania.
Ma deo da chi pedo fitianu
nde carro calchi cosa a domo mia:
guasi ’e unu padre frantziscanu
paret chi tenza sa fisonomia
ca dao a totu cuss’impressione:
mi mancat solamente su coldone.
6. Piredda (37”)
O Peppe, a pedire pone frenu
lass’istare cuss’arte, maleitu!
Mira chi de vigore ses pienu,
a trabagliare como ses mannitu
e chie isetat su piatu anzenu,
narat su diciu, lu màndigat fritu
e a boltas l’isetat fina a taldu
e non nd’arrivat ne fritu e ne caldu.
7. Sozu (53”)
Deo fato pedinde preghiera,
non tenzo ne mania ne delliros:
so simpàticu e acuisto ammiros
fina dae sa ’idda tota intera.
Tue a foltza ’e fagher tantos giros
su pê che pones in sa matzonera
e tando as crudele su destinu
chi che la finis in Bonucaminu.
8. Piredda (33”)
Abbarra calmu e sàbiu arrejona,
faghe su piaghere ’e m’iscultare.
Mi’ chi sa zente no est tota ’ona
e totu prontos no sunu a nde dare:
in-d-una janna ti naran peldona,
s’àtera janna est a peldonare.
A da chi ti che ’ogan dae filu
faghe che deo: bae e leatilu.
9. Sozu (52”)
Antoni, a mi lu lassas su lamentu?
Ses indesideràbbile individu:
ses machïadu e totu ti an timidu
poite crias terrore e turmentu.
Su comitadu de Santu Larentu,
pensa, custu ’inari l’at pedidu:
an buscadu unu tantu in dogni janna
e an fatu una festa bella e manna.
10. Piredda (35”)
S’’iden ch’an fatu una festa pïena
ca cherian intender s’Elicona.
Per’apo intesu arrejona-arrejona
nachi non fin cun sa mente serena:
an fatu de porcheddos una chena,
ti poto narrer chi fit chena ’ona.
Però nessunu asseguradu m’ada
chi cussa peta forsi fit furada.
11. Sozu (56”)
Antoni, non ti frimmes in s’ispera
ca a tie ti at sa fura fatu a feghe.
Nd’intzeltas noe e fallis sa ’e deghe:
tando ses ruinadu, considera.
Ma sa die chi nd’’essis dae galera
t’at a dare ognunu una ’elveghe:
la pedis a sa populatzione
e ti torras a fagher su masone.
12. Piredda (43”)
Ite cosa mi ses fatende ischire?
De cussas cosas narrer non cheria
ca la tenzo sa facultade mia,
non b’at bisonzu ’e andare a pedire.
Deo nde fato de ogni zenia,
forsi mi poto fàghere irrichire:
tue che pedidore ja ti prestas,
mì’, poveritu fis e gai restas.
13. Sozu (50”)
Ma una malasorte a tie at giutu
a cussa vana e trista illusïone.
Ti palzo unu mischinu dimandone
ma pedinde busco ’eo de ogni frutu.
Da chi m’ispetat unu contribbutu
lu devo dimandare a sa Regione
e pot’’eo incassare millïones
sentza tenner paura ’e sas presones.
14. Piredda (41”)
Aspeta chi Piredda t’ispiegat
a chie est chi sa sorte male at giutu
ca s’a tie t’isetat unu frutu
su pius malu niunu l’intregat.
E si ti pedis cussu contribbutu
ch’a tie sa Regione ti lu negat?
Faghen fina tranellos a sa cua:
e leatilu totu a manu tua!
15. Sozu (47”)
Antoni caru, fàghemi a ischire
poite inoghe ti faghes a brou.
Deo ti lu repito dae nou
chi nàschidos non semus po patire:
Santu Frantziscu at donadu su sou
e a da poi est andadu a pedire.
A da chi no at tentu àter’aficu
e fatu at su guventu mannu e ricu.
16. Piredda (37”)
A mie no m’aggradat cuss’iscena
de custu pedidore ’e facultade.
Santu Frantziscu, un’ànima terrena,
mi nde rio ’e sa corïosidade:
at regaladu sa propïedade
poi andat a pedire cosa anzena.
Po torrare a pedire dae nou
mezus s’aerat mantesu su sou.
17. Sozu (44”)
Est onore ’e sa sua parentella
pedinde at fatu un’àtera richesa.
E cando mai chi non l’as cumpresa
chi a pedire est tropu cosa bella?
Colombo po raggiungher un’impresa
at pedidu sas naves a Isabella:
da ch’at pedidu azuadu l’ana,
iscoberit sa terra americana.
18. Piredda (42”)
Non b’at bisonzu de ch’andare addane
po mi buscare de pane un’’ucone.
S’aciapo pane mi leo su pane
si b’est s’anzone mi leo s’anzone
ca chelzo fagher che-i su margiane
chi si leat su mezus campïone.
In sa Trexenta e in sa Marmilla
no che nde lasso ’e zente trancuilla.
19. Sozu (44”)
Sos ladros totu male sun andados,
deo ti naro: ti nde iscampet Deu.
Ma sun sos pedidores foltunados
e insisto in su bellu tema meu:
po azuare sos terremotados
ana pedidu in su mundu intreu
e an a tenner sa domo segura
però no bi lis faghen dae sa fura.
20. Piredda (40”)
A che los leas custos pedidores
chi sun bestidos de mìseros pannos?
Ma deo cun tranellos e ingannos
a furare sun dópios onores:
an arrestadu sos ladros minores
ma restados bi sun sos ladros mannos.
Che-i sos ladros mannos fato gai:
mì’, finas tue lis naras babbai.
21. Sozu (52”)
Si foltunados in sos primos annos
azis vìvidu in sodisfatzione,
parias ch’as leadu onore e pannos
tra millïardu cun su millïone.
Però como sos ladros pius mannos
parit chi sun finidos in presone
e no ti ponzas in pena e guai
ca totu sos chi furan finin gai.
22. Piredda (37”)
O Peppe Sozu, furtos e rapinas
mì’ chi nde passat in totu sas manos
e-i su furtu da tempos lontanos
mì’ chi tenet fundadas raighinas.
No ti ammentas cando sos Romanos
si che ana furadu sas Sabinas?
Po che jugher sas féminas a domo
mì’ chi ana furadu prima ’e como.
23. Sozu (46”)
A mie non mi faghen meraviza
ne sos Romanos an bogadu fama.
A da chi ’e t’isposare tenes brama
deves proare passiza-passiza
e poi da chi cheres custa fiza
pedibbila a su babbu e a sa mama.
Sentza bisonzu ’e tantu faghe-faghe
gai s’isposu faghides in paghe.
24. Piredda (34”)
Ello non l’ischis chi una femìna
podet pecare de presuntzione?
Ma si la furas cun s’atentzïone
chi de sa domo la faghes reina
puite so gelosu de Plutone
cando si ch’at furadu a Proserpìna.
A piaghere meu mi la leo,
comente at fatu isse fato deo.
25. Sozu (50”)
Deo ti naro fàgheti a sa muda
da chi non cheres ballas in su colzu
prite pedinde campas sentza duda
sentza messare ne fagher laolzu.
Cristos in domo de una vïuda
at pedidu unu cantu ’e pane ’e olzu:
si Cristos pedit de pane unu cantu
ja poto fagher deo ateretantu.
26. Piredda (41”)
Ma Promotéu cun sa canna in manu
da sa terra si ponet in caminu
ca aiat de furare su pidinu,
mì’, ch’est pigadu lontanu lontanu:
est arrividu a su chelu paganu
e nd’at caladu su fogu divinu.
Da unu furtu solu sentza gherra
amus connotu su fogu in sa terra.
27. Sozu (43”)
De fantasia est unu bellu jogu
ma a mie non mi blocas su caminu.
Non nde tenzo oriolu e ne pedinu
si so morinde ’e fritu in dogni logu:
poto pedire una braja ’e fogu,
poto pedire fina unu luminu
e unu pagu ’e linna mi nde l’’ato
e da poi su fogu mi lu fato.
28. Piredda (37”)
Non chilco fogu e ne bestiàmine,
no so chilchende ne seda e ne lana
ne-i sa prata, s’oro ne-i su ràmine
ma su chi cheret a sa vida umana.
Fingi chi sias molzende ’e su fàmine,
tue domandas e no ti nde dana:
o Peppe, no ti deves dispiàghere,
nàral’a mie ite deves fàghere.
29. Sozu (47”)
Mi paret chi non rezat su cuntrestu
da chi ti pones in cussu cuadru.
Non fures robba si est sola in su padru
ne in domo ’inari ne-i su restu
ca deo da chi pedo so onestu
ma tue da chi furas lu ses ladru.
No as a tenner sa sorte in favore:
nd’as sa ’irgonza e-i su disonore.
30. Piredda (41”)
A ite una risposta non cuntzedis?
Mì’, da issara isetende ti so.
Ancora una domanda ti la do:
si ses póveru ’e totu e no possedis,
si unu cantu ’e pane ti pedis
e-i sa zente ti narat chi no.
O Peppe Sozu, nara ite nde pensas
e de cale manera ti defensas.
31. Sozu (42”)
A da chi ti presentas acanidu
mi lu deves inoghe ispïegare.
Si agatas ingratu un’individu
chi dêt sa robba sua controllare:
non ti nde dat de su chi as pedidu,
comente faghes a bi lu furare?
Ti faghet bier sos bojes nieddos
e t’istampat a balla sos chelveddos.
32. Piredda (37”)
Custu ti l’as pensadu in mente tua
po sos chi ch’’essin dae sa mesura.
Beru chi sa rapina e-i sa fura
a tie paret velenosa lua,
per’a furare s’andat a sa cua
in sa campagna, in bidda e a pastura.
Antzis, si b’ada calchi ladru ’onu,
mi’ prendet finamenta su padronu.
33. Sozu (48”)
Ma non lu prendas in pês e in manos
prite sas evidéntzias bi sunu
ca de ladros terrìbbiles metzanos
oramai ana fatu su radunu:
da ch’an cantadu sos ”gregorianos”
mì’ chi nd’an arrestadu norantunu.
Ja l’as ilbagantadu su calasciu,
como in presone ses faghinde basciu.
34. Piredda (43”)
A mie no m’ispantat sa cadena
ca isco fàghere de su latitante:
bidu fina janteri in Oliena
ch’ana leadu unu cummerciante.
Ja l’ischis su ladru chi est birbante
chi chilcat sempre sa buscia piena:
su chi ’alanzat in-d-una paltida
no lu faghes pedende in tota vida.
35. Sozu (51”)
Deo ja pedo e non leo matana,
non chelzo benes mannos in consigna
e mi cuntento de su chi mi dana
però non tenzo un’idea maligna.
Ma as bidu sos sardos in Sardigna
e as bidu sos sardos in Toscana:
de andare a furare cosa anzena
cantos sun rosighende sa cadena?
36. Piredda (41”)
A furare bi nd’andat dogni die,
cheret sa veridade chi nde ’oghe
e-i cussas cosas non nelzas a mie
ca pari-pari si dana sa ’oghe:
da inoghe nde jughen a inie,
da inie nde ’atin a inoghe.
Sos ladros pari-pari si favorin
e tzeltu da su fàmine non morin.
37. Sozu (44”)
Antoni, non ti fetas tantu folte
prite sa legge a tie dat matana.
Si ti giudìcan in àtera colte
non sa democratzia italiana
a da chi sese cundennadu a molte
tando pedis sa gràtzia sovrana
poite ses timinde cussa die
e tando tue pedis che a mie.
38. Piredda (53”)
Non domando sa gràtzia sovrana
ca inoghe est sa vida istabbilida
e-i sa pius pena chi mi dana,
mì’, diat esser sa galera a vida
e si vivera in galera finida
b’est sa pagnota cuotidïana.
(E) non podes narrer chi in galera patis:
b’as su cìnema e màndigas de gratis.
39. Sozu (55”)
De una cosa, Piredda, ti ammentes
e su giustu in chelveddos ti che incascia
ca da chi ses in sas notas dolentes
ja no est a pedire cosa bascia.
Pens’’e Antoni Gramsci sos parentes
a Mussolini an pedidu sa grascia
prite fit de salude a mal’ispera
si nde lu ’ogaiat dae galera.
40. Piredda (35”)
Deo non chelzo sos limusineris
de custa vida ca sun indetzentes:
este mezus chi b’apat ratzieris,
ladros comente deo e prepotentes
e de gai aumentan sos agentes
e totu cantos sos carabbineris.
A furare ti paret un’isbagliu
e fin’a cussos ti dat su trabagliu.
41. Sozu (48”)
Non mi la dias una punta ’e lantza
ca tantu non mi molzo paralìticu.
Si chelzo fagher inoghe su crìticu
a sa rejone lógica ti aggantza:
prite su capu ’e s’Iran a sa Frantza
li at pedidu s’asilu polìticu?
Ca de morrer no nde teniat gana,
cuntentu si s’asilu bi lu dana.
42. Piredda (47”)
Ma finas po t’intender mi dat pena
sentza pensare a sa mezus rejone.
A domandare asilu in terra anzena
pensa ch’est un’umilïatzïone:
mezus furende e busciaca pïena
in dogni istadu e in dogni regione.
O mi ch’irrico in totu o m’arruino
per’a pedire nudda non m’inchino.
43. Sozu (53”)
Da chi t’impuntas de cussa manera
t’arràbbias mi pares arrughidu.
De Madalena su sìndigu as bidu
ch’est faghinde una mesa preghïera
e a Pertini sa grascia at pedidu
po nde ’atire a Clélia a Caprera.
E dae su pedire, ti nde abbiza,
a fïancu ’e su babbu ’enit sa fiza.
44. Piredda (46”)
Ja ti la torro deo sa rispolta
ma faghe ’e la cumprender sa manera.
Si sende ’ia l’aian acolta,
mì’, fit bistada un’òpera sintzera.
Ma oramai Clélia est molta,
a it’est chi nde l’’atin a Caprera?
Mì’, non faghen peruna balentia:
si l’aeran mantesa sende ’ia.
45. Sozu (42”)
Però, Antoni, làssalu su fele
poite su chi pedit no est metzanu
ca chie pedit a sero e manzanu
podet cumbincher s’ingratu e crudele.
Sadata ch’est andadu a Israele
pedinde paghe a rosàriu in manu
e no at isbagliadu cussa zente,
gai amos sa paghe in Oriente.
46. Piredda (39”)
Mì’ chi non b’at ne paghe e unïone
ca paret s’Oriente andende male.
Però po s’universu generale
dognunu tenet un’ambitzïone:
b’at calchi ladru internatzïonale,
passat da natzïone a natzïone.
Sentza bi ponner perunos suspetos,
andan po nde furare sos segretos.
47. Sozu (50”)
Mi paret ora su tema ’e finire
ma non ti lasso fininde in s’ispera.
Tue s’anzenu cheres esiggire
e arriscas sa pedde e sa galera,
deo invece ti naro chi a pedire
mi paret una cosa pius lezera.
E podet esser pulida-pulida
sentz’arriscare nisciunu sa vida.
48. Piredda (51”)
A babbu, a fizu, a sorre e a frade
bos chelzo narrer a fine ’e sistema:
no est su ladru a sas pastas de crema
chi si ch’andet cun signorilidade.
Da chi su ladru mi l’an dadu in tema
l’apo cantadu contra volontade
e non solu deritos chi nde acampen:
cantu los chelzo ’ene gai campen.