1976

Sassari 1983

 

 

 

 

 

 

 

 

Duos poetas ambos pastores, in custu esórdiu de 37 annos innanti de oe in su palcu de Bessude, dan vida a un’arrejonu de bundu subra una chistione de importu mannu in cussu tempus, a pagos annos dae sa leze De Marzi-Cipolla: s’afitu de sas terras. In baranta istrofes de sustàntzia custa joba soberana de cantadores faghet a bìdere comente si podet e si devet condùere una disputa poética rimada a deghile in limba sarda. Cando an cantadu in custa gara Remundu Piras teniat sessantanoe annos e Peppe Sozu sessanta. 

 

 

1. Sozu (

……… su tou ambiente

oramai nde so a connoschéntzia

mancari no mi apas sempre in mente

déndemi a dogni festa preferéntzia.

A da poi ’e tres annos de asséntzia

so torradu a inoghe novamente

po ti nd’’atire a su matessi tretu

unu caldu saludu cun afetu.

 

 

2. Piras (1’05”)

Forsis est grascia ’e santu Martine

a benner in custa niedda regadia.

Po riparare tanta caristia

cherimis mese ’onu fin’a fine

e-i sos dannos de Santu ’Aine

los devet riparare Sant’Andria.

Augurende bene po Bessude

permìtimi chi torra ti salude.

 

 

3. Sozu (1’08”)

Su tempus bonu che ’ogat dae pelea

a chie est in pena e in turmentu

prite pariat tropu annada fea,

com’isperamos su cambiamentu

poite in tota sa Saldigna intrea

como lu fian cun cussu lamentu.

Ma si supèrat ogni tempus malu

si su mangime lis dan de regalu.

 

 

4. Piras (1’15”)

(Ma) su tempus, naras, prevìditi e time,

a repiter s’apellu est finas feu

e-i su pastore:” Su masone meu”,

narat, bisonzu chi mi lu redime”.

E cheret de regalu su mangime

ma chissà chi be-i penset Deu

ca issu ponet s’elva ’e regalu

e s’est beru ch’est Deu no est malu.

 

 

5. Sozu (59”)

Elva nd’at a pigare in-d-ogni tretu

ma an a sighire a bogare lamentu

poite su pastore no est cuntentu

sempre pestes s’agatat in difetu

e so pensende chi torra in progetu

ja bi dêt esser su trinta po chentu.

E gai a coa su peus calvàriu

at a esser po su propietàriu.

 

 

6. Piras (58”)

Ma si s’atunzu faghet a beranu

comintzat bene dae Sant’Andria

mancari su pastore trassianu

nelzat sempre chi est in caristia.

Mezus chi nelzat oi sende sanu

chi no lu nelzat pro sa maladia

ca non mi paret un’idea tolta

a narrer oi ma néndelu a polta.

 

 

7. Sozu (1’03”)

Caglia chi su pastore no est tontu

mancari lotet contr’a sa natura.

Ja bi resessit a fagher su contu

finas chi tenet s’intrada segura

però isetat un’àteru iscontu

e gai da chi non pagat pastura

ja si podet salvare in dogni zona:

s’annada mala che passat che bona.

 

 

8. Piras (1’08”)

(Ma) si crês chi su pastore est in cucagna

prite non b’andas a pastorigare?

Ma no, ca in su campu bi at magagna

e deves sas annadas afrontare:

a su pastore po istare in campagna,

antzis, ja lu devian premiare

non pònnerli sos pesos chi li an missu:

antzis devian ripagare a issu.

 

 

9. Sozu (51”)

De su pastore su piantu eternu

a mie mi at tocadu coro e sinu.

Ma a che lu ’ogare dae pedinu

non m’aggradat s’istatista modernu:

lu devet azuare su guvernu

non chie at unu bìculu ’e terrinu

ca chie campat da unu cunzadu

est da s’annada mala arruinadu.

 

 

10. Piras (1’08”)

(Ma) non naro de su ch’at unu tanchitu,

(chi) cussu malefadadu est in afannu.

Eo naro po calchi ricu mannu

chi cheret arrivare a s’infinitu

ca a Saldigna ’enit una ’olta in s’annu

e benit solu a pijare s’afitu.

A cussu ch’at su bene ereditadu

li diat cherrer, mi’, totu leadu.

 

 

11. Sozu (1’02”)

Su ricu non lu ponzas in fastizu

ca si lamentat e si non bistat mudu

at rejone ca est in contivizu

e no at facia ’e domandare azudu.

Ma su guvernu po ’estire unu fizu

s’àteru fizu cheret lassare nudu.

E gai narat: cuddu no peleat,

la dat a unu, a s’àteru la leat.

 

 

12. Piras (1’05”)

Ma…………….po pagare su friscu,

at divisu sa tapa impartziale.

Ma b’at ricu chi tenet capitale

e-d-est pedinde che Santu Frantziscu:

cheret s’anzone po pasca ’e Nadale

e po pasca ’e Abrile casu friscu.

Poi a s’àtera festa su polcheddu:

emmo ch’est gai, e malannu nieddu.

 

 

13. Sozu (52”)

A mi la lassas s’idea maligna

ca no est bellu a pesare bacanu?

Inue est de benèssere s’insigna

sa richesa si notat dae lontanu

però sos pagos ricos in Sardigna

si contan in sos didos de sa manu.

Ma unu a da chi non leat su picu

in sa Sardigna lu contamos ricu.

 

 

14. Piras (59”)

(Ma) in Saldigna ja b’est su fortunadu

e da chi est ricu li naran signore.

At tancas e-d-est fatende su dutore,

su magistradu o un’avocadu:

ca jughet su capellu e tenet gradu

iscolzat a puntinu su pastore

e narat chi sa legge faghet bene:

o chi pastórighet o chi bi lu lêne.

 

 

15. Sozu (54”)

Abbizatinde chi faghes errore,

dias dare pius atentzione.

Chie isvolget una professione

deo lu conto chi est tribagliadore,

poto contare soltantu signore

unu chi campat in su cadreone.

Ma si a sos sardos lis das un’ojada

de zente gai inoghe no che nd’ada.

 

 

16. Piras (1’05”)

(E) como paret chi su tempus redossu

est sempre po su ricu in su tramontu.

Cando faghet sa lege calchi iscontu

tando sa coa s’aferran a mossu:

innanti su pastore ja fut tontu,

li faghian pagare finas s’ossu.

Ma como a pagu a pagu bene at bidu:

su tempus de sos macos est finidu.

 

 

17. Sozu (54”)

Deo repito un’ateruna ’ia:

non pighes su tesoro a s’infinitu

ca su chi paret ricu intro ’e s’abbitu

meses meda bi tenet carestia:

s’at chentumiza francos de afitu

trinta nde pagat in s’esatoria

e-d-est da sos pastores odiadu

ca cussu puru est ricu calculadu.

 

 

18. Piras (54”)

(Ma) s’as chentumiza e chi nde pagas trinta

cheret chi custu puru bi cumprendat.

In àteru trabagliu si difendat

o si ponzat de cannau una chinta.

A ite l’at? Po gai si lu ’endat

e gai ’e ricu non faghet sa finta.

Ma b’at zente chi est pagu mansueta:

cheret s’afitu ma non sa pinneta.

 

 

19. Sozu (51”)

Tue in s’ùltima riga che los pones

sos pastores ca nachi an tribagliadu

e mai frutu non lis at restadu

po mezorare sas conditziones.

Ma b’at pastores chi an comporadu

po chimbanta e sessanta miliones:

da sa miséria sun bessidos fora

e lis cheres incue iscontu ancora.

 

 

20. Piras (59”)

Ma sos pastores chi an animales

trabàgliana e sun dispretziados.

Che-i cuddos de villanos sun tratados

màssimu da sos intelletuales

e fin’a pilos sun indepidados,

la sun tirende a fortza ’e cambiales.

Pagan su pàsculu e-i sas provistas,

totu a favore ’e sos assenteistas.

 

 

21. Sozu (54”)

Non fetas che a issos su lamentu

ca como est mezoradu ogni ambiente:

s’ana fatu palatos, tene in mente,

cun voltas e terratzas de cimentu

e prima fini a caddu ’e su molente

e-i como sun totus in millechentu.

A su cuile b’andan in vetura

poi naran ch’est cara sa pastura.

 

 

22. Piras (54”)

Ma si an apena apena mezoradu

lu cheres che-i s’àrabbu in camellu.

Como b’at calecunu ispiantadu

ch’est in cravata sempre e in capellu

chi finas unu miseru bidellu

a prus de chentumiza l’an pagadu.

E-d-est ispiritosu che chibudda

ca pijat meda chena fagher nudda.

 

 

23. Sozu (46”)

A mi la lassas sa ’idea tolta

ca su bidellu puru est necessàriu?

Non ti lu devo dare su contràriu

ma non busses ebbia in-d-una polta

e contr’a su guvernu ti la ’olta,

non ti gires a su propietàriu

nende ch’issu ti devet dare lughe:

issu puru est che Cristos in sa rughe.

 

 

24. Piras (45”)

Pedat che Cristos unu cireneu

po l’azuare fina a su calvàriu.

Deo so contr’a a su propietàriu

poite est cussu s’inimigu meu

ca est nàschidu in gràtzia ’e Deu

però de ch’esser no est netzessàriu

ca cussu suet dae tantas titas:

non cherimos pius sos parassitas.

 

 

25. Sozu (43”)

Non li fetas sa rughe a manu manca

e cumpréndela si non l’as cumpresa

ca deves fagher su contu ’e sa resa

po aer un’’ucone ’e pane in banca.

Si tue t’as comporadu una tanca

po ti poder campare a sa ’etzesa

si l’afitas e non retzis afitu

a betzu deves passare apetitu.

 

 

26. Piras (58”)

Bae chi cussas sun totu leggendas

però cussas leggendas sun passadas.

Primu sas terras fun iscorporadas

poi bénnidas sun sas chiudendas

e-i sas tancas si las an serradas

aferra aferra e s’an fatu siendas.

Ja chi an usurpadu cussu bene

comente l’an leada bi lis lêne.

 

 

27. Sozu (48”)

Non ponzas chie nd’at in contivizos

ca mi paris incue esageradu.

Chie at unu bene acumuladu

a boltas postu bi at suore ’e chizos

e-i sas tancas chi an sos babbos serradu

sas pius las an béndidas sos fizos.

E tue si ti ses fatu ricu a nou,

como bi pones su suore tou.

 

 

28. Piras (57”)

(Ma) si fato gai no la fetan franca

però deo so giustu, salvu errore.

Unu cando si faghet una tanca

o fetat su massaju o su pastore

ca no est bellu a fagher su segnore

da su póveru mandighende in banca.

Deo li do de l’aer su permissu,

ma si la tenet chi trabagliet issu.

 

 

29. Sozu (46”)

Da ch’est a tempus si versat suore,

in sa campagna si faghet a brou.

Ma chie est a edade mazore

non torrat a pitzinnu dae nou:

tue chi naras su terrinu tou

si b’andas como a fagher su pastore.

A da ch’imbetzas frimas in s’abbitu

e ti deves campare dae s’afitu.

 

 

30. Piras (53”)

Deo in campagna sempre apo sos pêse

e apo leadu bentu, abba e fritu

Ma tzeltos signorones si lu crêse

ponen a sos pastores s’apititu:

unu coltivadore poveritu

at doighimiza francos ogni mese.

Istet cussu in campagna a mala gana

e coment’e a mie ja li dana.

 

 

31. Sozu (51”)

Ajò, sa veridade non la neghes

a chie at tanca poninde in afannos.

Tue non sese tra sos ricos mannos

ma a bi lu leare oe non preghes

e da chi as setanta o otant’annos

non bi torras a mulgher sas berveghes

poite da su tempus ses arressu

e deves viver da s’interessu.

 

 

32. Piras (47”)

(Ma) non mi cheres cumprender, salvu errore,

ma arrejonende gai ses plebeu.

Deo si so de terra possessore

no tenzo mancu unu saltu intreu:

mi retiro e la lasso a fizu meu

ca faghet che a mie su pastore.

E totu deven esser che a mie:

chie tenet terrinu istet inie.

 

 

33. Sozu (48”)

A ti pones sa mente in bonumore?

Tocat chi bene ogni cosa si fetat:

in dogni campu si versat suore

ca s’ómine in totue che prenetat.

S’as unu fizu chi no est pastore

nàrami si sa palte a cussu isetat.

E-i sos frades, lu deves pensare,

s’afitu a cussu li deven pagare.

 

 

34. Piras (47”)

(Mi’) si si nd’andat faghet pius bene,

andat e lassat terra cun armentu

ca si s’imbrusciat li dolet su rene:

timet s’abba, su sole e-i su ’entu.

E si si ch’andat deo so cuntentu

chi sa terra a-i cussu bi la lêne

tantu sa terra ja l’at fata Deu,

e fetan gai puru a fizu meu.

 

 

35. Sozu (50”)

Deo invece ti torro a repitire

cun manera mancari pagu esata

chi dogni legge cheret bene fata

chi una parte non devet culpire.

Si nde sullevan tantos dae patire

sa natzione bi penset cumpata

e non po dannu ’e una carestia

chi paghet solu una categoria.

 

 

36. Piras (54”)

(Mi’) su ricu assenteista est cori-duru,

cheret viver che porcu in su presolzu.

Si li naras a fagher unu muru,

una pinneta o un’abbadolzu

ti narat: cussu faghe tue puru

ch’est a li ’ogare pedde dae su colzu.

Ca sunu gai che ingratos moros:

cheren s’afitu e no faghen mezoros.

 

 

37. Sozu (47”)

A su chi parit ricu oe mischinu

nara ca mala est sa conditzione

e non de azustare unu caminu

nende: ti faghes como a campione

ca bi nd’at ch’an chent’etres de terrinu

chi non regoglit mesu millione

e sa vida la passat in afannu

ca no li bastat mancu po mes’annu.

 

 

38. Piras (48”)

Trabagliat che a mie a sa ’ereta

e non bandat a consultare sa Sibbilla:

màndigat fae invece ’e sa peta

e gai passat vida trancuilla

e invece ’e drommire in-d-una villa

dromit coment’e deo in sa pinneta.

E boltas meda in su campu la loto

sena jugher teracu ne capoto.

 

 

39. Sozu (53”)

S’esórdiu a finire an ordinadu

ma fininde la lea cun passéntzia.

Chi su pastore at sufridu e penadu

non si podet negare s’evidéntzia

ma oramai ses a conoschéntzia

chi at in dogni zona mezoradu

ca est sempre in progressu cussa prole,

non deves ponner sa manu a su sole.

 

 

40. Piras (53”)

(Ma) finimos e ti naro a sa ’ereta

chi sos pastores istressados sunu

e si su casu est caru, che saeta

naran: male chi non nde campet unu.

A totucantos piaghet sa peta

ma sa campagna mai a nisciunu:

a fagher su pastore est tropu malu

ma sa peta la cheren de regalu.