Is Tenores de Vitzi Mialinu Pira funt bessendu cun-d-unu traballu nou. Unu cd chi, a pustis de 15 annus, at a donai boxi a is poesias de Crapinu, Remunnu ’e Locu e Ciminu, ma finas a medas cantus religiosus. Ndi fueddaus cun Omar Bandinu, su basciu de su tenore, chi s’at a chistionai puru de is collaboratzionis – de importu e crosidadosas meda – chi su grupu est fendu e at fatu in is ùrtimus tempus.

 

Saludi, Omar, de candu seis firmus cun is cd?

 

Est dae su Monte ’e Mesus, 1998, chi non pubblicamus unu cd nostru. In totu custos annos amus pessatu a crèschere e a cantare in giru peri su munnu e in locos inuve mai prima b’aian intesu tenore. Amus atu metas registratziones in s’esteru, collaboranne chin àteros artistas e formatziones musicales diferentes e finas una colonna sonora pro unu film tedescu chi si narat ‘Meine schöne Bescherung’.

 

Si fais una cronologia de is partecipatzionis prus de importu chi eis fatu de cussu momentu a imoi?

 

Amentamus, in su 2001, su Cuntzertu in Vaticanu pro Juanne Paule II, in sa Sala Nervi e in udiéntzia privata in sas salas de su Vaticanu, inuve su Papa nos at retzitu e amus cantatu pro isse Deus ti Salvet Maria. In su 2005 su progetu musicale Orchestra Mediterranea, inuve amus cantantu in un’orchestra traditzionale vormata dae 20 musicistas e cantantes de totu su munnu. Dae custu progetu amus realizatu unu cd e unu dvd regitratos in Santu Pàulu, Brasile. In custa esperiéntzia amus connotu sa cantante serba Bilja Krstic, chi nos at invitatu duas vias a collaborare chin issa e a cantare in Belgrado (annos 2007 e 2010). In su 2007 amus cantatu in su Teatru Concertgebow de Amsterdam, chi est cussideratu comente importàntzia tra sas primas tres salas de su munnu e inuve b’an sonatu puru sos Led Zeppelin e sos Pink Floyd. In su natale de su 2009 amus cantatu in sa Basìlica de Sa Nativitate in Betlemme, inuve est naschitu Gesusu. Su 21 de trìulas de su 2012 sa collaboratzione e su cuntzertu chin sa cantante e violinista ceca Iva Bittova, in unu progetu chi si narat Bittova&Bitti. In agustu de s’annu passatu amus partecipatu a su Festival “La notte della Taranta” in Puglia.

 

E imoi, e ita seis fendu?

 

Como nos semus detzisos a fàchere unu travagliu discogràficu novu. No est unu casu chi sian colatos totu custos annos dae sa prima registratzione. Su tempus nos es colatu chene pessamentos, ca ’imus semper cantanne. In funnu de su coro pessamus a su cantu comente a una traditzione orale chi s’est trasmissa pro séculos chene registratziones, e solu praticànnela e cantanne in sas festas o in sos contones de sa ’idda nostra. A sa manera naturale, o menzus a s’antica, comente naran sos mannos. Pro custu no amus mai datu meta importàntzia o prioritate a sos discos.

 

Ma a is collaboratzionis eia…

 

Su tenore nostru dae canno est naschitu at chircatu de caminare in caminos novos chi curren a costazu de sa traditzione. Sas isperimentatziones, sas collaboratziones, sas frontieras musicales, nos an atiratu dae deretu. Jeo so unu cantore a tenore traditzionale, ma puru musicista chi at istudiatu in su Conservatóriu de Musica e intenno semper su bisonzu de facher cosas novas e divessas chi su cantu a tenore. B’ est in sa natura mea custu bisonzu de chirca e creativitate. Gai matessi, b’est in mene su bisonzu de su rispetu e de sa conservatzione de su cantu. Su bisonzu de trasmìtere su cantu comente l’amus connotu nois, dae buca in buca, e de mantènnere cantu prus s’identitate e s’aderéntzia chin sa ’idda a sa cale su cantu apartenet. Custa possibilitate de sichire sos duos canales de sa traditzione orale e de sa chirca nos at fatu intènnere su bisonzu de mantènnere vene distintas sas duas cosas, e àntzias de collire chin meta atentzione e rispetu sa moda nostra vitzikesa.  

 

Contasì calencuna cosa de su cd nou…

 

Custu discu novu – devimus isseperare galu su tìtulu – lu semus fachenne chin meta naturalitate, chene peruna vortzatura, comente chi siamus cantanne che a semper e chene pessare a sos micròfonos e a sos filos chi bi sono semper in mesu ’e pedes. Cantamus, poi donzi tantu nos firmamus a nos vìere una tassa de vinu o a nos apunteddare s’istòmacu chin carchi cantu ’e casu, o a contare carchi contu curiosu.  Pro cantu riguardat sos testos, semus però semper de s’idea de cantare poetas de Vitzi, comente a Ciminu, a Remunnu ’e Locu o a Crapinu, e metas ateros ca esprimin su sentitu populare, e cussa idea de “sa ’idda” comente a unu ‘microuniverso a se stante’, a su cale totu nos ligat. Su cantu est gai una espressione colletiva de sa ’idda, de sos séculos passatos e de su presente. In custu sensu su tenore est unu testimonzu de sa ’idda e unu marcatore meta vorte de identitate. A banna de sos cantos profanos, amus a registrare puru cantos sacros. S’istile de cantu vitzichesu ispicat pro sa preséntzia de sos cantos religiosos. Su prus de sos tenores an cantos profanos: mutos, ballos e oche ’e note; ma pacos poten aere unu repertóriu religiosu comente a su ’e Vitzi. Est una vortuna manna pro nois e nos paret chi b’amus in manu unu tesoro!  Tzertos de custos cantos religiosos ’enin dae su repertóriu de sas cufrarias chi non bi sono prus dae sos annos ’50, ma chi an lassatu unu sinnu galu oje meta vorte, tra sos cales sos cantos chi amus àpitu sa vortuna de collire. Sono cantos de Pasca, comente s’Iscravamentu, Sete Ispadas de Dolore, Non mi Giamedas Maria de su Chenapura Santu,  sas Grobbes de s’Annossata chi sono lodes pro sa Madonna, su Nenneddu e àteros cantos de Natale. Tzertos testos religiosos sono istatos iscritos dae su gesuita Giovanni Proto Arca, vitzichesu, chi est istatu unu de sos primos e prus importantes istóricos sardos e chi at operatu in sa secunna metate de su ’500.

 

Eis collaborau finas cun is Giaponesus cust’annu… Si ddu contas?

 

Cust’ùrtimu annu amus giratu duos documentàrios pro sa televisione natzionale giapponese NHK, chi er vènnita a Vitzi duas vias. In custos documentàrios non bi semus solu nois de su tenore Mialinu Pira, ma bi cantan e sono intervistatos zovanos e vetzos, cales testimones de una traditzione musicale chi si trasmitet in su tempus. In Giappone bi semus annatos a cantare in su 2005, a Tokyo e Kyoto, inuve semus istatos acoltos chin metas onores. Pro issos su cantu a tenore est istata un’iscoberta chi non s’arreaian: a intennere custas voches gai melodiosas e originales chi cantan chin su gùturu e chene perunu istrumentu musicale. Sas dies chi fimus inie nos an picatu a cantare in sa sede de sa televisione NHK, sa cosa no fit in programma, presentanne su cantu a tenore comente un’àtera perla de sa cultura italiana. Dae tanno semus semper in cuntatu chin registas e istudiosos chi donzi tantu ’enin a nos visitare a Bitzi. Est vennitu puru unu fumetista giaponesu chi at publicatu unu ‘manga’ inuve contat custu suo singulare incontru, inuve at provatu a imparare a cantare a tenore.

 

Seis finas fendu unu traballu subra Gramsci…

 

In custu tempus so chin unu compositore tedescu chi est iscrienne un’òpera lirica supra de Gramsci e chi cheret insirire su cantu a tenore paris chin sos istrumentos de s’orchestra. Diat èssere sa prima via chi unu cantu a tenore cumparit in un’òpera lìrica, inuve bi sono unu libreto, sos cantantes lìricos, su coro, s’orchestra sinfónica e unu diretore. Este unu tribagliu meta difìcile ca tocat de iscrier totu sas mùsica, comente pro totu sas partes de s’orchestra, ma a su matessi mamentu cherimus chi su cantu siet lìberu de s’esprìmere e non tropu conditzionatu dae sa preséntzia de su diretore chi nos dirigit. Su tenore e s’orchestra sono due munnos diversos: unu est fizu de s’oralitate e s’àteru de s’iscritura. Su cantu a tenore est lìberu dae su tempus musicale clàssicu, at tempos e ritmos suos e s’improvisatzione, o menzus sa variatzione, est una componente de fundamentu de su cantu. Nudda est iscritu e ne si potet iscrier e non si cantat mai duas vias uguale. Chin su compositore faeddamus meta de custas cosas e paris semus chircanne sa manera de collocare su tenore in cust’òpera, chene lu sacrificare o li facher perdere su valore chi at.

 

 

 

Tenores de Vitzi Mialinu Pira

 

Omar Bandinu – bassu

Arcangelo Pittudu, Bachisio Pira – boche e mesu boche

Marco Serra – contra

 

www.tenoresdibitti.com