S’Ìsula nosta at connotu óminis e féminas de balentia manna. Est óbbrigu a ddus arregodai, siat po s’intelligéntzia insoru, siat po s’amori chi ant intregau a sa causa sarda. Fut genti chi teniat in sei sa passioni civili, sa firmesa morali, sa virtudi polìtica. Non cosas de pagu contu. De prus in prus chi castiaus sa poburesa umana de custus tempus e s’acronotu chi, giai sempri, is rapresentantis sardus in su parlamentu amostant cunfromas a sa situatzioni de sa pàtria isulana, chi no ddus at mandaus a Roma a bociri fromiga.

 

Po allui una luxixedda, su noi de martzu a is cincu de merì, in sa biblioteca regionali de sa bia de Triesti 137, inCasteddu, su sótziu culturali Giorgiu Asproni at apariciau s’adóbiu Giorgio Asproni tra unità d’Italia e battaglie per la Sardegna, ocasioni bona finas po presentai Giorgio Asproni nel parlamento italiano, volùmini curau de Alessandro Visani e imprentau de Mediascape Editore. “Su sótziu Asproni – narat su presidenti Idimo Corte – de su 2006 istùdiat su Risorgimentu in generali e Giorgio Asproni in modu prus ispecìficu, cun s’intentu de fai connosci a is sardus – e non feti – su messàgiu politicu de custu bitichesu famau”. A Asproni, sighit Corte, “dd’iant elìgiu in parlamentu in su 1848. Iat lassau sa bestimenta sagrada sena chi sa Crésia dd’essit suspéndiu a divinis. Iat fatu su depudau po noi legisladuras e fut abarrau in parlamentu po 27 annus”. Su bitichesu si fut postu a duncas trabballai “po s’unidadi polìtica de s’Itàlia e po s’arrespetu de is diferentis identidadis culturalis chi nc’iat in su territóriu sû. Iat gherrau sena s’arrisparmiai po chi is malis de sa Sardigna fessint arreconnotus e cumbàtius e, po cussu, iat criticau meda su guvernu piemontesu, ca invecias de agiudai is pòburus ddus pigaiat a càrcinus”.

 

Giorgio Asproni iat cumpréndiu ca tocaiat a arrespundi a is lamentas de is populatzionis non cun sa fortza de is armas e cun sa repressioni, ma promovendu s’isvilupu e s’economia. “Asproni proponiat po s’Ìsula riformas mannas e bonìficas, domandaiat agiudus po s’atividadi minerària, naraiat a pesai pontis, a fabbricai istradas e lìnias ferroviàrias”. In prus boliat “chi su guvernu natzionali essit mandau in Sardigna aministradoris bonus, e chi s’Ìsula no essit tentu prus unu postixeddu de nudda in is bilancius de s’Istadu”. A s’adóbiu de bia de Triesti, apariciau cun s’agiudu de Regioni Sardigna, Comunu de Casteddu, Isre de Nuoru e Fundatzioni Bancu de Sardigna, funt intervénnius Idimo Corte de su sótziu Asproni, Salvatore Liori de s’Isre de Nuoru, Luciano Carta de s’Istitutu superiori Primo Levi, Marco Novarino de s’Universidadi de Torino, Marco Pignotti de s’Universidadi de Casteddu, Daniele Serra de s’Istitutu po s’Istória de su Risorgimentu italianu e Fulvio Conti de s’Universidadi de Firenze. “S’iscopu de su sótziu – narat Idimo Corte – est cussu de avalorai su patrimóniu culturali de s’Ìsula gràtzias a s’istùdiu de is óminis e de is féminas chi ant donau onori a sa terra nosta”.

 

Cun cust’ispìritu, giai de su cumentzu de is atividadis suas, su sótziu at promóviu adóbius de livellu ispecialìsticu e iscientìficu artu e at imprentau, cun sa Am&d Edizioni, is librus Giorgio Asproni, un leader sardo nel Risorgimento Italiano e Democratici e pensiero laico. Arianna Onidi, chi fait circas po contu de s’assótziu ‘Giorgio Asproni’, at apariciau sa cunferéntzia: “Is festas po sa ricurréntzia de is 150 annus de s’unidadi italiana – narat – ant fatu cresci s’atentzioni po su Risorgimentu. Ispereus chi cust’interessu no ispacit cun su 2011. Po donai unu sinnu, su sótziu in cust’ocasioni at decìdiu de ponni a parti de dónnia allega is iscolas citadinas. Is giòvunus difatis si depint fai meris de s’istória de su pópulu insoru e aciocai s’eredidadi morali de Giorgio Asproni”.