Aio nobe o dech’annos, e non pesabo prus de un’anzone berrile, cando bolabo da-e unu bichinau a s’àteru, currende su cabannu ’e canna. Tando fipo abberu in su mundu ’e sos sónnios. Su sole, in su chelu, bessiat solu pro mene. Sos nidos d’incurbiajola fin totu sos meos. E meas fin sas percas e-i sas concheddas de Sa ’e Sulis. Sa domo mi pariat una presone. Sos libros de iscola, sa cara ’e su zùiche. E própiu sos libros m’abbelenaban s’ànima. Babbu e mama mi fin semper supra: “Frantzischinu, pica su libru. Istùdia!”. A mimme cussas paràgulas mi fachian ’essire sa tudda. “Possìbbile”, nabo, “chi custa zente non cumprendat nudda”. E los dassabo cantare. Est beru chi fatu-fatu mi drinnian su paneri, ma est beru peri chi dego mi nd’afutìa. Su tempus aio bator o chimbe tiralàsticos, bullinos, e una cassetedda prena ’e butones bintos a bardòfula. Aio unu bellu tramallette de bellas mazineddas Luigi Viola, Firenze. A bos las ammentaes? Costaban tres soddos s’una e las daban paris chin-d-unu tziculate Perugina: fin fotografias beras, minoreddas ma beras, de jocadores a fùbalu, de pùziles, de curridores in brizicheta e in automòbbile. A mimme cussas mazineddas mi fachian dischissiare. Pro cussu fipo semper a forrocu, compudande cadassos e buzacas pro buscare sos tres soddos chi serbian pro nde comporare una. Ah, tzertu!, tando su dinare balìat! Una die, mama, a pustipranzu, mi dassat andare a s’abba, a Ubisti, a una funtana chi b’aiat acurtzu a bidda, chin duos companzos de bichinau. Andare a s’abba, a campagna, in istiu, chin su permissu ’e mama: non mi pariat beru! Camina camina, incumintzamus a negossiare. “Dego, nat Piero, cando so mannu, mi faco pilota. “E dego- rispondet Gonàriu – mi faco marinaiu”. Dego m’abbarro a sa muda. No ischìa galu ite mi podia fàchere. Piero, però, mi dimandat: “E tue, Frantzischì, ite ti faches?”. “Mah! No l’isco mancu dego – li rispondo – Boh!”. Piero e Gonàriu si ponen a rìdere: “Zessu! – nat Piero – No ischit mancu ite si fachet a mannu!”. Gonàriu, chi fit prus isprubicosu, mi nat: “Nara, tue, ite ti faches, bandìu o carabbineri? Bandìu, beru?! Ca, cante e cante, grista ’e carabbineri non nde juches!”. Mi l’annoto bene bene in cara, comente chi lu sere irfidande a gherrare a s’istrumpa e, guasi jubilande, li naro: “A bandìu t’as a facher tue; dego mi faco a dutore!”. “Ma cale dutore! – jubilat Piero – si ses s’ùrtimu ’e s’iscola!”. “S’ùrtimu ses tue! – li rispondo ofesu – E poi, sos dutores, cando fin minores, sos primos de s’iscola fini?!”. E gai, a negóssiu, ch’arribamus a sa funtana. Inibe nos labamus, bibimus, prenamus sas brocas, cantamus, ridimus, nos ponimus a zocare. A una tzert’ora – podian esser sas tres e mesa pro sas bator – nos ponimus sa brochita a coddu, e incomintzamus a ghirare. Abbellu abbellu – ca su caminu fit in petorru e-i sa broca fit prena – ch’arribamus a su dominàriu ’e Daddi, acurtzu a s’istassione, tra Sa ’e Sulis e Sa ’e Jubanne Mele. Istracos, ponimus sa brochita in terra e nos pasamus, imbaraos a unu mureddu. Piero da-e sa buzaca nche bocat unu pacheto ’e sigaretas popolares, guasi prenu. Nde dat una a Gonàriu e nde porrit una a mimme: “Lè!Pippa!”. Dego l’ispingo sa manu: “No! Non nde cherjo! Pipatila tue. Dego no isco pipare!”. In cuche si nche cherian! Incomintzan a mi picare in ziru nàndemi chi no ischìa facher nudda. Tando, pro mi difender, pro lis facher bier chi non fit comente naban issos, li naro a Piero: “Dami sa sigareta! Nàrami comente si fachet!”. Piero mi dat una sigareta e allughet unu luminu: “Como tira. Ingurti su fumu, ma no a s’istòmacu, a petorras, comente chi siat àghera”. Iscudo una tirada, duas , tres: una in fatu ’e s’àtera. “Bidu as! Est fàtzile! As imparau deretu!”.

Ma dego non comprendia prus nudda. Sa tupa ’e rubu chi juchia a cara a ube fipo sétiu comintzat a zirare. Sa boche ’e Piero pariat chi mi nche beniat dae innedda: a oricras mi nch’arribabat débbile débbile. Su trenu chi bi fit in s’istassione lu bidìa a brente a susu, chin sos binàrios e-i su terrinu supra ’e sas rodas. Dego credìa chi fipo zirande comente una forriarjola. E comente una forriarjola ziraban sas nues de su chelu. A unu tzertu puntu non bio e non cumprendo prus nudda. Sos cumpanzos Piero e Gonàriu an tìmiu, e si nche sun fughios. Dego so abbarrau gai, sétiu, imbarau a su mureddu, chin sa brochita in costazos, dirmajau, chene cunsentire… no isco cantu. Abbellu abbellu so torrau in trassa. M’intendo istracu, débbile, addozau, sidìu. Ponzo sa brochita supra ’e su mureddu e bibo azicu ’e abba. Istasìu che poleddu, ch’arribo a sa prata ’e Faustu Are. Tranchillos che Pasca, sétios in s’istradedda chi b’est comente rucramus pro andare a via Roma, bi fin Piero e Gonàriu. Appenas mi bien, mi jubilan: “Galu bibu ses?”. Dego, mesu ammulighinau, lis rispondo: “E baze! Gai non si fachet! M’azes dassau solu!”. E issos, guasi paris: “Nos che semus fughìos ca amus tìmiu; però t’amus isetau inoche. Amus pessau: si si che morit namus chi non fit chin nois, si imbetzes torrat a bidda, ja colat inoche, e gai ghiramus paris”. E paris semus ghiraos, cuntentos, ridende, comente chi nudda seret sutzessu. Sa pitzinnia est su frore galanu ’e sa bida e che frore acoitat a si sicare.