Alleghende subra s’indipendéntzia sarda cun Bustianu Cumpostu, coordinadore de Sardigna Natzione Indipendéntzia.

 

– In su mundu indipendentista b’est chie si narat non natzionalista e chie cramat separatistas sos indipendentistas. Podimus crarire custos cuntzetos?

 

Bisonzat chi sos indipendentistas ponzan in craru ite intenden cando usan cuntzetos comente sardismu, indipendentismu, separatismu, natzionalismu e suveranismu.

 

Sardismu. Antoni Simon Mossa, riferindesi a sas peleas de sos pópulos (bascu, irlandesu, corsicanu, palestinesu e àteros) in-d-unu abboju de su 1969 in Strasburgu faeddende de sas natziones chene istadu at nadu: “Se anch’esse avvertono questo anelito di libertà che noi chiamiamo sardismo vuol dire che il sardismo è idealità universale”. Sardismu no est su fagher polìticu de su Psd’Az, ma unu sentidu mannu chi in diversos grados est cundivisu e bìvidu dae sos sardos chi an detzisu de peleare pro sos diritos natzionales próprios.

 

Indipendentismu. Est sa parte prus sàpida de su sardismu: at cumpresu chi non bi potet aer riscatu si non si otenit s’indipendéntzia cumprida e totale. Custu tinu fit semper presente in sos babbos de su sardismu ma craru de su totu solu in sos discursos de Simon Mossa e de Ànzelu Caria, codificada in sos istatutos de Sardigna Natzione Indipendéntzia, PSd’Az, IRS, AMPI, PARIS, PogReS e Sardigna Lìbera. Sardismu e indipendentismu son duos livellos de sapidura de su matessi meledu.

 

Separatismu. Est su matessi de secessionismu e est su fàghere de chie, faghende parte de una natzione ùnica, si cheret separare dae issa pro ammanizare un’àteru istadu. Sa pelea de sa natzione sarda no est separatismu ma liberatzione. Mai sos sardos an fatu parte de sa natzione italiana, sa cale los at colonizados, impedidos e italianizados a fortza. Su essere separatista est comente ammìtere chi sa natzione sarda e cussa italiana son oje totunu.

 

Natzionalismu. Est su esser sàpidos e tzertos de fagher parte de una natzione chi, finas si no est galu istadu, esistit e at su diritu a giòmpere a s’indipendéntzia. Èssere nazionalista cheret narrer a fàghere s’isséperu de militare in sa luta de liberatzione natzionale. Sa sapidura de su natzionalismu criat s’indipendentismu, fizu e istrumentu de su natzionalismu e non babbu e ne fraigadore. Sa natzione sarda b’est e esistit, at bisonzu de s’indipendentismu pro la liberare e non pro la fraigare. Sa natzione sarda no at bisonzu de fraigadores novos, est nàschida dae sa resisténtzia de su pópulu a sos invasores, dae sa limba, dae sa cultura, dae sas maneras a cumone de bìvere e tremesare e dae su disizu de èssere meres de su territóriu e de su destinu pròprios. Sa natzione sarda est una natzione istórica e non solu de voluntade. S’indipendentismu no est s’istrumentu pro fraigare sa voluntade de esìstere comente natzione ma su médiu pro pissighire su diritu de esìstere comente istadu.

 

Soveranismu. Est unu torrare a proponner s’autonomismu. Est sa proposta de chie cheret tretos de soverania prus mannos e mezoros de importu, puru chene esser lìberos e indipendentes. No est duncas unu brincare a innantis de s’indipendentismu ma unu rinuntziare a s’indipendéntzia. S’indipendéntzia no est summa de soveranias cuntzéditas ma est una cunditzione possédita non cuntzessa.

 

Èssere indipendentistas cheret narrer esser de manca?

 

Si diamus narrer embo diat cherrer nàrrere de deretu chi sa luta de liberatzione natzionale est unu sutainsieme de sa luta de classe e chi s’indipendéntzia non at balore si a guvernare s’istadu novu at a esser sa destra o su tzentru e non sa manca. Pro sos ponidores de custa tesi non diat cambiare nudda si a guvernare sa Sardigna indipendente at a èssere su capitalismu sardu intames chi su capitalismu italianu.

 

Diat  significare puru chi: una luta de liberatzione natzionale non podet esser de totu su pópulu ma solu de una parte chi a pustis la imponet a s’àtera chi, finas si est de acordu, non podet agiudare solu ca no est de manca: unu pópulu dominadu in su cale sa majoria no est de manca perdet dontzi diritu de si liberare, intro un’ordinamentu capitalista non si poten  faghere acabare acàpios de suditantzia e no at sensu una luta de liberatzione natzionale.

 

Non b’at nudda de iscumpartire chin custos arréjonos. Sa luta de liberatzione natzionale non solu devet ponner impare totu sas castas sotziales ma no at perunu isperu de resessire si custu non sutzedit.

In sa chistione indipendéntzia, sa cundierra no est tra sas castas sotziales ma tra unu pópulu impedidu e unu istadu impedidore o, si cherimus esser prus craros, tra duos pópulos: cussu italianu chi est giòmpidu a s’indipendéntzia e s’est fatu istadu mentras cussu sardu est in suditàntzia e impedidu de si fàghere istadu a banda. Sa suditàntzia est subida dae su tzitadinu sardu no in cantu parte de una classe sotziale ma in cantu sardu. In custa cundierra est pretzisu de collire totu sa rebellia de su pópulu sardu, mantenende bia sa dialética de classe, ma chene perdere de vista su primu metuju de pissighire, cussu de s’indipendéntzia.

 

Sa luta de liberatzione natzionale depet aer prioridade a cunfronta de sa luta de classe e a donzi modu sa luta de classe non depet impedire chi sa colletividade de sa natzione dominada siat unida e potat fagher fronte a sas dinàmigas esternas faghende balia supra s’ùnica fortza chi possedit, cussa de su pópulu suo unidu e detzisu.

 

S’indipendentismu depet esser làicu. S’indipendentismu laicu est cunpartidura, cuncordia, unione, e dat fortza a sa lota de liberatzione natzionale. S’indipendentismu de classe est cunfessu, no ammitit sa fortza de sa cultura própria e puntat a s’intzerachire a s’ideologia.

 

– Si sos sardos dian essere unidos sa natzione sarda diat esser prus forte?

 

Non b’at duda. N’amus àpidu proa tzerta in su referendum contra a su nucleare. Amus bintu ca sos sardos si son imbertos dae sas gàbias cunfessionales e si son fatos suveranos in terra issoro. Indebilit sa natzione chie mintret motivos de chirriadura in tretos linguisticos e faghéndesi bantu de frassa democratzia linguìstica ponet tropeas a sa naschida de un’ùnica limba natzionale uffitziale de pònnere a su matessi gradu de s’italianu e giòmpere a su bilinguismu.

 

Indebilit sa natzione chie imponet panderas natzionales diversas dae cussa de sos 4 moros: sa pandera natzionale no est fiza de una chirca istórica relativìstica ma de sa natzione, est unu sentidu de cumone e non su risultadu de un’ecuatzione istórica ammasetada.

 

Non si poten classificare e ponner a montu cuntzetos orgànicos a sa natzione sarda chin categorias anzenas istighidas a fortza dae sa tzerachia intelletuale, bintzas si susténnidas dae istùdios profundos in sas universitades italianas.

 

– Si faeddat de assemblea costituente pro torrare a iscriere s’istatutu sardu. Ite nde pensas?

 

Pro nois sa suberania est solu indipendéntzia. Nessunu istatutu at a poter dae nois èssere atzetadu e cunfirmadu. Si at a esser su Cussizu Regionale sardu a l’iscrìere, sa cundierra at esser solu e totu interna a s’istadu italianu e no at a poter giòmpere che una imboligatura nova de un’istatutu de suditàntzia betzu e a sa tzerta peus puru de su chi est in vigore oje.

 

In cantu a s’assemblea costituente mi paret de interesse mannu ca s’eletzione sua, a sufragiu universale, diat essere un’atu de suberania dae parte de sa natzione sarda chi, mancari impedida intro un’istadu anzenu, cramat su populu suo a votare un’assemblea pro fàghere atos chi solu sos istados fundados o chi si son fundande poten faghere.

Mancu s’assemblea costituente at a poter cambiare sa suditàntzia imposta a sa natzione sarda e si nd’at a cherrer bessire chin d’unu mìnimu de dignidade, at tres possibilidades:

 

a) pedit de isòrvere sa fusione perfeta cuntratada in su 1847 tra sos istamentos e su re, pro su motivu chi non si sont àpidos sos metujos chi sos sardos aian isperu de àere.

 

b) pedit sa suberania prena e su diritu a s’indipendéntzia. Chi li bentzat atestadu su fatu chi sa Sardigna est in Itàlia solu ca custrinta in su prestantu chi istat a si liberare. Deretu aberit unu chertu chin s’Istadu italianu e chin sa Comunidade Europea pro dare a sa Sardigna una forma de sogetividade polìtica indipendente.

 

c) atzetat un’istatutu de resa e de suditàntzia, in umbe siat craru chi sa Sardigna atzetat s’istatutu coluniale ca est in suditàntzia fortzada imposta dae unu dominadore prus forte e est impedida, pro su mamentu, de giòmpere a s’indipendéntzia, a sa cale non cheret mai rinuntziare.

 

– Pruite cramas in giogu s’Europa?

 

Sa Sardigna est prus Europa chi no Italia. S’Italia est una gàbia chi nos chirriat dae s’Europa e dae su mundu. S’indipendéntzia no est fatzile chi arrivet dae unu cuntratu chin s’Itàlia. Bisontzat de s’abitzare chi cunfronta a su 1847 (annu de sa fusione perfeta) b’at una novidade manna, esistit s’Unione Europea de sa cale sa Sardigna faghet parte.

Est sa Ue chi si depet currisponner a sas responsabilitades suas permitìndenos de ponner sa chisione de sas natziones impedidas in sa matessi mesa in sa cale si detzidin politicamente e in paghe sos chertos tra sos istados-natzione. Si si cheret fraigare un’Europa moderna, fundada supra sa lìbera adesione e cuncórdia de sos pópulos chi nde faghen parte, est netzessàriu de dare giustu importu a sos chertos de indipendéntzia de sas natziones impedidas e permìtere una sugetividade issoro indipendente.

 

– In custu cuntestu comente si cheret mòvere Sardigna Natzione Indipendéntzia?

 

Chircande sa cuncórdìa in su mundu natzionalista, fachende craresa e distinghende sos àmbitos, logos umbe operare. In s’àmbitu o logu indipendentista, SNI istat paris e faghet paris, in sa manera prus astrinta dae sos àteros permissa, chin sas fortzas indipendentistas declaradas e sérias, pro chircare e praticare puntos de rebellia a su colonialismu italianu. In s’àmbitu o logu natzionalista – sa Casa Comune dei Sardi progetada dae A. Caria – amus a fagher fronte impare a totu sas realidades chi an àpidu motivu de gènesi solu in Sardigna, chi a issa solu son orgànicas e no an peruna dipendéntzia dae organizatziones italianas.

In s’àmbitu o logu natzionale, su cale est formadu dae totu sa natzione sarda, chentza perunu discrìmine ideológicu o cunfessionale, nos amus a mòvere comente promotores e atores de abrìtios chi cramen totu sos sardos a si fagher suveranos impare. Est custu modu de fàghere chi, in su referendum contra a su nucleare, at permissu a SNI, tràmite su comitadu SINONUCLE, de batire, pro sa prima via in s’istória de su pópulu sardu, totu sa natzione a fàghere un’atu de suberania supra su territóriu natzionale suo.