cherchi Mille paroleCop.RidottaFerrixeddus o fortighitas, pannu de manu o abbamanu, banniera o tinedda, pinzellu e lavamanu. Formiga e musca, arrangiolu o ranzolu, pibitziri o tilibirche, caluxerta o tiligherta, tzurrundeddu o tzintzimurreddu. Fueddus de usu fitianu, bonus a imparai su sardu a is pipius. A custu serbit su libru “Is primus milli fueddus – Sas primas 1000 allegas in sardu” de Stèvini Cherchi, bessiu po s’Alfa Editrice de Maria Marongiu.

 

“Su volùmi, unu mini fueddàriu illustrau de is primus milli fueddus de su sardu, est struturau in una corantina de tàulas pintadas chi amostant sa domu, sa citadi, su sartu, su tempus, sa cosa de papai, su corpus umanu, is animalis e is cosas de sa vida de dónnia dî” narat Maria Marongiu. “Unu margiani e unu boi marinu, imbentaus de Tiziana Melis, allegant tra issus e annovant is chi ligint”.

 

In su libru benint imperadas is duas macro variantis istandard de su sardu: logudoresu e campidanesu, cun un’ispàtziu asuta po sa varianti de sa bidda. “Su programa de imparu favoressit sa connoscéntzia de su léssicu de basi” sighit Maria. “Bistu ca giai giai babbus e mamas no imparant prus su sardu a is fillus insoru, po medas piciocus cussus de sa limba nosta parint fueddus strangius”. Su libru s’acumpangiat a unu progetu on line cun sa pronùntzia de is fueddus in is duas macro variantis. “Eus a fai intrai is iscolas in su progetu, po aciocai is fueddus in is variantis de is biddas e pesai un’atlanti cun is allegas prus de importu” narat Maria, chi po sa chistioni de su sardu denùntziat “in is iscolas sa limba, s’istória e sa cultura nosta non funt imbucadas comenti si spetat. Agataus feti calencunu maistu chi si donat de fai in custu sensu, a bortas prus cun maneras folclorìsticas chi culturalis. De su sardu giai giai no agataus nudda in is mezus de comunicatzioni de massa, siant de paperi, siant arràdius o televisionis. In su web, invecias, sa limba est meda prus presenti e s’esémpiu andat sighiu de is atrus média puru”.

A nai de Istèvini Cherchi “sa classi polìtica depit iscumiti in pissu de s’identidadi e non si firmai feti a su progetu de sa Lsc. Depit cumprendi ca s’identidadi est acapiada a sa limba e podit portai feti guadangius, in campu económicu puru”. Su de formai “una classi de maistus de sardu po dónnia órdini e gradu de s’iscola” narat Cherchi “est su primu iscalinu de unu progetu mannu po s’usu de su sardu comente limba veicolari e non feti comente matéria de istùdiu”. Custu po Cherchi “andat acostau a un’iscritura noa de is programas de istória, cun cussa sarda in primu pianu”. In prus, su sardu “depit imbucai in is média comente limba normali, non che curiosidadi folclorìstica. Candu sa genti dd’at a biri iscritu in is giornalis fitianus, dd’at a intendi dónnia dî in sa tv e in s’arràdiu, s’at a podi afrancai de cussu sensu de inferioridadi chi s’istadu italianu at impónniu a is sardus e at a podi cumprendi ca su bilinguismu perfetu est una marcia in prus po s’ìsula nosta”.