“In sa biblioteca universitària de Casteddu, una bella biblioteca manna, prena a cùcuru de librus de donnia genia, candu finas ’e s’ùrtimu bibliotecàriu si nd’est andau, serrendu su portoni mannu de su palatzu cun-d-unu atzapulada surda, in totu s’edificiu non s’intendit prus sonu perunu..
Ma in sa sala de su Setixentus s’intendit cosa ’e passixeddus. Toc-toc-toc-toc-toc-toc… Tic-tic-tic-tic-tic-tic-tic… Tac-tac-tac-tac-tac-tac-tac… E chini at a essi? Gei no at a essi unu furuncu beniu a ndi leai is librus antigus? Ma no! Est Ninu Sorigheddu, su topixeddu prus istudiau de su mundu. Mancai siat piticu est própiu unu géniu! Issu t’at a imparai un’infinidadi de cosas noas e bellas, po chi diventis de aberu unu bravu piciocheddu. Cumentzaus? Aiò, toca, isciobera unu libru, e imbuca in su mundu de Ninu”.
A tenni unu topi comente maistu certu fait arriri. Ma candu su topi est sàbiu, simpàticu e fueddat in sardu, beh… tandu est bellu a ddi ponni infatu. Sa Domus de Janas at fatu unu trabballu multimediali po fai connosci sa lingua nosta a is pipius de is tres a is ses annus. Custu est stétiu possibili gràtzias a unu finantziamentu regionali, bogau de is fundus de sa lei 26/1997 po sa connoscéntzia de sa lingua e de sa cultura sarda. In su progetu ci funt una cuindixina de argumentus de imparu, ispiegaus siat in su sardu cabesusesu, siat in su sardu de su cabu de basciu. Su protagonista est un topixeddu animau chi bivit in sa biblioteca de s’universidadi de Casteddu, Ninu Sorigheddu. D’agatais in su situ www.toponinu.it.
Intrendu e passada sa home, su videu chi introdusit su contu, cumentzat amostendi sa ’ia e su portali mannu de sa biblioteca. In incui bivit su topixeddu literau chi s’at a acumpangiai in custu viagiu. Su computer infatis, candu sa presentada est acabbada, amostat a Ninu totu bistiu in blu in pitzus a sa libreria. Nùmeros, S’oràriu, Sa chida e sa die, Sa domo, Sa festa in famìlia, Sa manu, Su corpus umanu, Is animalis, Sa butega, Is istasonis, S’annu e su mesi, Alfabetu, e Imbalapipius funt is argumentus. A custu puntu, ‘clichendu’ cun su mouse is piciocheddus scerant su libru chi prus ddis praxit.
Boxis, disegnus, coloris, musica funt a mesura de pipiu: diaicci, ispassiendusì, issus podint iscuberri medas cosas. In s’alfabetu si clicat una lìtera e inderetura aparit una figura chi cun cudda lìtera incumentzat. E tandu bessit s’axina incracchendu sa ‘A’, sa baca clichendu in sa ‘B’, su carru in sa ‘C’ e aici sighendu. In is nùmerus fait a imparai a contai finas a binti e a connosci is dexinas finas a centu.
Cun is istasonis s’iscuberrit ita tempus fait, is festas prus de importu e is coloris de sa natura. In sa manu s’agatant una canzonedda meda connota (Custu est su procu, custu dd’at mortu, custu dd’at abbruschiau, custu si dd’at papau, e a pitirrinchinu ch’est andau a pigai s’alluefogu no ndi dd’ant lassau); is nòminis de donnia didu e unu gioghitu. In sa domu tocat a agiudai su topixeddu a assentai sa domixedda sua, duncas si depit ponni dónnia cosa in su logu giustu: sa mesa in coxina, sa manta in s’aposentu de crocai, etc. In sa festa in famìlia Ninu at fatu is annus e sa domu sua est prena de genti.
Innoi su pipiu at a connosci is parentis de su sorigheddu (e duncas mama, babbu, tzia, fradi, sorri, fradili, sorresta etc) e ita dd’ant donau po arregalu. Is imbalapipius funt contixeddus chi serbint po fai arriri, giogai, dromiri e aici narendi. In su situ ci ndi funt cuatru: Mamaiola mamaiola, Bobbolloti bobboloti, Serra serra e Pìnghili pìnghili. In is animalis tocat a ponni sa pudda, su sirboni, sa murva, s’abbila etc in su logu insoru, e candu s’insertat s’intendit sa boxi de s’animali. In s’oràriu s’imparat a connosci s’ora e s’iscuberrit ita totu fait in sa dî su topixeddu: candu si ndi pesat, candu istudiat, giocat, eita papat etc… In sa cida e sa dî Ninu ispiegat comenti si intzerriant is dîs e comenti mudat sa giornada: arvéschida, manzanu, mesudie borta ’e die, sero etc.
In su mesi e s’annu s’imparant is nòminis e sa durada de is mesis, de cantu dîs est fatu un’annu e ita est s’annu bisestili. In butega tocat a agiudai a Ninu a ponni sa cosa chi at comporau in su carrellu: presutu, sartitzu, lati, pani, binu, casu, tamata, péssiu, àpiu, perdingianu… Su corpus umanu invecias est una bella letzioni de anatomia in sardu.
Custu est unu modu intelligenti po fai spassiai is pipius e po ddis fai imparai sa lingua nostra. E intzas eita seis abetendi? Setzeisì in paris a issus ananti a su computer, cicai su situ www.toponinu.it e imbucai in sa biblioteca prus simpàtica chi ci siat.
