i tenores mialinu pira al muro del piantoDe terra sarda a Terrasanta po portai un’arregalu: s’ànima de su cantu isulanu. Is Tenores Mialinu Pira de Biti ant partecipau (de su 7 a su 10 de mes’’e idas) a su Festival de artis e mestieris antigus de sa traditzioni italiana, chi s’est isvólgiu tra Betlemi e Gerusalemi. A dd’organizai – suta s’ala de su ministériu de is esterus – su cunsolau generali italianu e s’ofìciu de cooperatzioni a s’Isvilupu de Gerusalemi, aintru de su programa “Comunicai sa cooperatzioni”.

 

Is bitesus aciungint cust’isperiéntzia a is biaxus insoru in Giaponi, Brasili, Emiraus Arabus, Tunisia, passendu po s’Europa intrea e su Vaticanu. S’idea fut de cunfrontai is diferentis realtadis culturalis mediterraneas, po favoressi sa cumprensioni tra is pópulus e ispainai sa connoscéntzia, amanniai is relatzionis, iscambiai sinnus de paxi. Sa manifestatzioni – acóllia tra sa prassa de sa papadòrgia de sa Basìlica de sa Natividadi ’e Betlemi e su Tiatru Natzionali Palestinesu de Gerusalemi – at tentu che protagonistas is musicheris, is ‘madonnari’ e is ‘pupari’: artistas chi ispirant is criatzionis insoru a is istórias sucédias própiu in Terrasanta.

 

“Po nai sa beridadi, a prim’ora fustis unu pagheddu apentzamentaus – contat Omar Bandinu, bàsciu de su tenori bitesu – is média funt sempri alleghendu de atentaus, de bombardamentus, de razus. Creiaus de agatai un’istadu de gherra permanenti. Perou, a parti su muru, sa situatzioni fut normali. Sa genti cicat de bivi in manera trancuilla, mancai is tensionis aintru ci possant essi. Betlemi est, unicum in Palestina, cristiana a s’80 %. In sa basìlica ci funt is follixeddus de sa missa in arabu cun is imàginis de Gesu Cristu. In citadi ddu at unu ’iaxi de crésias chi funt diventadas muscheas e de muscheas mudadas in crésias: is culturas si sovraponint.

 

Apu pentzau ca s’ant intzerriau própiu po cussu: poita is boxis de su tenori funt diferentis meda, perou funt capassias de s’armonizai e de cumponni in cust’ecuilìbriu unu messàgiu de paxi”. At inaugurau su festival su Coru Magnificat de Hania Soudah Sabbara, in sa basìlica de sa Natividadi. S’8 de mes’‘e idas est tocau, in sa prassa de sa papadòrgia, a ‘madonnari’ e ‘iconari’ chi ant pintau a Nostra Sennora. Apusti, is artisanus palestinesus ant amostau a is pipius comenti si faint is istatueddas de su presépiu. A ùrtimu is ispetàculus de is italianus ‘Terra Maris’ e de s’iscola de Dabka palestinesa de Bet Safafa. Sa dî infatu est tocau, in su Tiatru Natzionali Palestinesu, a s’obra de ‘i pupi”. S’ùrtima dî – oberta de su laboratóriu po pipius a su Peace Center de Betlemi e fata prus ispeciali de sa mustra de bestiris traditzionalis palestinesus – s’est serrada cun su cuncertu de is tenores: Bachis Pira e Arcàngilu Pittudu (a càmbia ’oche e mesu ’oche), Marcu Serra (contra), Omar Bandinu (bàsciu).

 

Ddus at sighius, che acumpangiadori, Paquito Farina de s’assótziu culturali Mialinu Pira. Location de su cuncertu sa Basìlica de sa Natividadi, anch’est nàsciu Gesus. In faci a s’altari de sa basìlica, is Tenores ant esibiu totu su repertóriu musicali religiosu insoru, aciungendu calencunu cantu civili puru. Un’intérpreti introdusiat, in ingresu e arabu, is temas e is testus. Contendu puru ca, sa su de cantai a tenori, no est reservau a is professionistas. Antzis, funt própiu is apassionaus, sa genti comuna, chi poderant bia custa traditzioni, donendudeddi sa connotatzioni de ‘populari’. “M’aspetaia una catedrali prena de marmu e de arti.

 

Invécias est una crésia de una semplicidadi ùnica. Donat su sensu de sa povertadi e de s’umiltadi cristianas. Innoi s’allogat sa spiritualidadi bera, foras de sa solennidadi de certas architeturas europeas. Su cantu nostu s’acostiat meda ’e prus a custu modu de intendi sa religiosidadi che a s’isfartzu de sa romanidadi”. Is Tenores non si funt esibius feti a Betlemi. Bestius in jeans, mallioni e giubotu ant cantau S’Iscravamentu in s’Ortu de is Olias de Gerusalemi, euba c’est sa basilica de s’agonia, e Grobbes de s’Annossata in su Cenaculu, in su Monti Sion. In su Monti de is Olias, chi bàrdiat sa citadi, is murus de cinta e su pranu de is témpius, is Tenores ant cantau a ’oche ’e note. Po su prexu de turistas e crosidadosus.

 

“Cantu s’ant cuntatau de su cunsolau – narat Omar – eus furriau su cumbidu a is istitutzionis isulanas po realizai materiali promotzionali, in ingresu, italianu e arabu, de ingolli in Palestina. Su cantu a tenores depit serbiri puru a promovi sa Sardìnia e is risorsas suas in su mundu”. S’ùrtimu pentzamentu de Omar est po su mistériu de su biaxi: “E chini dd’iat essi mai pentzau ca, una dî, iaus a cantai innoi in sardu. Própiu in custus logus chi ant donau origini a is temas de medas cantus nostus. Oi, pustis de duamila annus, seus torraus a oferri testimonia. A nai: ‘labai, custus funt is cantus nostus chi chistionant de bos’atrus. Eita ndi pentzais?’ Est stétia un’isperiéntzia meravilliosa. Una cosa particulari, comenti unu cérchiu chi s’est serrau”.