Sadali 1974 Foto 1

Ardauli 1992 1

 

 

 

 

 

 

 

Sighimus in s’imprenta de sa gara de poesia nàschida subra su palcu de Fonne in su 1980 chi at bidu in iscena duos de sos mezus cantadores de s’istória de sa poesia a bolu: Peppe Sozu de Bonorva e Antoni Piredda de Thiesi. Custu est su primu tema de cussa serada: su coraggiu in manu de tiu Peppe, sa paura ruta in sorte a tiu Antoni. Sun 66 otavas in totu, una bella arrejonada a sa séria inter duos campiones de custa arte sarda connota e pratigada dae su tempus antigóriu. Cando an cantadu in Fonne tiu Peppe Sozu teniat 66 annos e tiu Antoni Piredda 75.

 

 

1. Sozu (1’18”)

De nou nos ponimos in viaggiu

po chi no restet nisciunu in fastizu

bessinde cun sos versos a passizu

a totus po nde poder dare omaggiu.

Como an su primu tema ’ogadu a pizu:

a mie m’est tocadu su coraggiu.

A cosas gai non fia suggetu,

como so coraggiosu po s’apretu.

 

 

2. Piredda (1’06”)

Chie iscultat e chie passizat

ca est gai sa nostra vida umana:

chie regalat e chie disizat,

no diat esser, no, cosa metzana.

Unu tema a cantare dadu m’ana

chi aggiumai a mie si assimizat.

E lu fato presente addiritura

prite devo cantare sa paura.

 

 

3. Sozu (1’14”)

Oramai sa zente nd’est convinta

ch’in dogni campu unu tema bi apricat

in sa rejone ca lu significat

s’illargat o po dare calchi astrinta.

Ma penso su coraggiu est un’ispinta

chi sa fortza ’e ognunu moltiplicat.

At a esser un’ómine su própiu

ma cun coraggiu rendet nessi a dópiu.

 

 

4. Piredda (59”)

Ja l’apo s’importàntzia cumpresa

e-i sa parte l’as bene distinta.

Però nde tenzo s’idea cunvinta,

solu non deves esser in s’impresa.

Si su coraggiu tou est un’ispinta,

mi’, sa paura est una difesa.

E de fronte a su coraggiu si b’atuas

mi parat totu sas ispintas tuas.

 

 

5. Sozu (1’07”)

Inue cheres podes dare ilfogu

si t’an gai unu tema preparadu.

Ma si at solu coraggiu est in gradu.

de si distingher sempre in dogni logu:

no at paura a lòmpere a su fogu

ne a passare in su riu aundadu.

S’at s’inimigu unu pramu ’e iscaglia

no timet mancu a b’intrare in bataglia.

 

 

6. Piredda (52”)

Su paragone chi as batidu ’e fronte

da parte mia benit atzetadu.

Ma cando at malumore in s’orizonte

ch’est unu tempus malu iscadenadu

a da chi unu riu est aundadu

fato su giru e che passo in su monte.

Tue ch’as su coraggiu totu in briu

annegare che podes in su riu.

 

 

7. Sozu (1’01”)

E cando mai no tenes pedinu

chi s’eroismu meu no assegundas?

In abbas bascias e abbas profundas

deo mi devo abberrer su caminu:

si b’ada unu morinde in sas undas

si ch’imbolat a modde su bagninu.

Est su meschinu ’e vida a s’ultimora

ma cun coraggiu nde lu ’ogat fora.

 

 

8. Piredda (51”)

Sa parte tua e-i sa palte mia

deven tocare dogni chirriolu.

In palte apo cussa pauria,

finas cussa mi servit de consolu

e da poi si timo non so solu

ja che tenz’una manna cumpagnia.

Mirade s’universu totu in tundu

nade: chie non timet in su mundu?

 

 

9. Sozu (49”)

Ma da chi times, Antoni Piredda,

non podes esser in vida un’eroe.

Ma cun coraggiu ti distinghes oe

si ses tue in sa pena pius niedda:

su cumandante Juanne Camedda

ch’imbucat cun su mare a fortza noe.

Lassende sa famiglia sua in penas

est pro salvare sas vidas anzenas.

 

 

10. Piredda (52”)

Su paragone est bellu e giocundu

ma ti rispondo goi azigu-azigu.

O est dovere o est un’obbrigu,

si ch’’etat in su mare furibbundu:

e si pro salvare un’àteru amigu

issu ch’esserat faladu a su fundu?

A ite contan sos prodigios suos

cando sos mortos fin bistados duos?

 

 

11. Sozu (56”)

A ue arrivat su tou operare,

o Antoni, ischire lu cheria.

In pena est parte ’e s’umana zenia,

bi cheret calicunu a los salvare:

da ch’’essit unu s.o.s dae su mare

est ca b’at calchi nave in avaria.

E tue si ses ómine ’e coraggiu

po los salvare póneti in viaggiu.

 

 

12. Piredda (51”)

Mi naras a mi pónnere in viaggiu

e deo puru ja apo a tucare.

Ma da chi tue tenes su coraggiu,

o Peppe, ti cheria domandare:

prite sas naves chi sun in su mare

jughen sas barcas de su salvataggiu?

Po si salvare las jughen a polta:

tórrami, Peppe Sozu, una ripolta.

 

 

13. Sozu (56”)

Mi paret cussa precautzione

chi bi an una legge a posta fatu.

Si si bolluzat su mare est ingratu,

in perìgulu est dogni persone

ma si ses de coraggiu a campione

sìghila cussa nave a tratu-tratu.

Da chi ch’arrivas a-i cussas alas

salvas a issos, tue t’immortalas.

 

 

14. Piredda (49”)

Non m’asa nadu puite s’impitat

sos salvataggios ch’’idesi pro salmu

ca est medida s’abba palmu a palmu

proite sa paura netzessìtat

prit’a sas boltas su mare este calmu

e a sas boltas su mare si agìtat.

E giughen barcas a manca e a dresta

puite sun timende sa tempesta.

 

 

15. Sozu (54”)

Nois podimos fagher una resta

però, Antoni, sos ojos abberi.

Siat in calesiat mestieri

est sa paura una cosa funesta

e su coraggiu ’e unu marineri

s’’idet cando su mare est in tempesta.

Deo soltantu mi distingo incue

però no ti distinghes mai tue.

 

 

16. Piredda (

Mancari bene non m’apas ripoltu

ja m’asa fatu un’otava onesta.

Ma si su mare la leat a toltu,

o Peppe Sozu, guastat sa festa

e a da chi su mare est in tempesta

prite sas naves prenden in su poltu?

……………………………….

…………………………………

 

 

17. Sozu (50”)

Si prenden in su poltu una barcheta

no at de fortza perunu ingranaggiu.

Sa chi si devet ponner in viaggiu

a ora sua che partit dereta:

tue cun issa raggiunghes sa meta

ma ti distinghes dae su coraggiu.

Tue coraggiu ca non nd’as assai

si times sempre no bi paltis mai.

 

 

18. Piredda (46”)

A su coraggiu ses cantende osanna

faténdeti ’e s’eroe su zigante.

Deo de sa paura apo sa janna

ma fina cussa mi paret bastante

ca cando b’est sa nave pius manna

mi chi s’àncora b’est pius pesante.

E proite custu pesu si procurat?

Prite su pesu sa nave assegurat.

 

 

19. Sozu (54”)

Bi nd’at fina chi tenet pagu pesu

e sas undas continu in avolotu.

Ma s’at coraggiu ja partit etotu,

che podet arrivare tantu atesu:

dae Palos Colombo genovesu

s’aventurat in-d-unu mare ignotu

e afrontende ’e sas undas sa gherra

at iscobeltu un’ateruna terra.

 

 

20. Piredda (45”)

Peppe, chi ses un’arrejonadore,

rispóndemi che ómine assennadu.

E no est a calcunu capitadu

unu disturbu o unu malore?

A su mossu ’e su cane arrajoladu

narat puite jamas su dutore:

a lu jamare bi tucas a bolu

timende a ti pigare su rajolu.

 

 

21. Sozu (53”)

Ja l’isco chi unu mossu faghet male,

mi paret su momentu pius ingratu

e-i sa cura ’e seguru ti an fatu

per’a tie non rendet immortale

ca unu tipu non paris addatu

’olare in navicella ispatziale.

Solu sos coraggiosos an fortuna

de ch’esser arrividos a sa luna.

 

 

22. Piredda (48”)

A sa luna sos ómines ch’as giutu

e-i sa luna ch’est tantu lontanu.

Però s’ómine est su pius astutu

e visitat sos campos de Uranu

ma su chi ’olat cun s’aeroplanu

puite jughet su paracadutu?

Tue li naras eroe maduru

e puru sun timende cussos puru.

 

 

23. Sozu (58”)

Ma su coraggiu a ponner in risaltu

no ti ponzat, Antoni, in mala muta.

Si su paracaduta l’at ispaltu

tzeltu chi fit timinde de una ruta

ma bi nd’at a milli metros dae altu

chi no abberit su paracaduta.

E lu abberit, sa lógica aferra,

soltantu a chentu metros dae terra.

 

 

24. Piredda (44”)

Ja ses arrejonende cun giudisciu,

tocas inoghe e tocas iguddae.

Sos paragones chi pones a misciu

Mi’ non m’afian peruna piae:

non bi at gianna chi no b’est su frisciu,

no bi at frisciu chi no b’est sa jae.

Tue càscaras a manca e a drelta:

prite no dromis mai a gianna abbelta?

 

 

25. Sozu (53”)

Deo agato in totue su riposu

in domo manna e in domo picoca

ma da chi est su tempus dubbiosu

cun tronos in s’aera tzoca-tzoca

non timo nudda si so coraggiosu

mi dromo finas in sa punta ’e sa roca.

Tue times a lughe e a s’iscuru

cun sa janna frisciada e times puru.

 

 

26. Piredda (47”)

Deo timo che a dogni abbitante

ca nisciunu at sa vida asseguradu.

Osselva finas calch’iscientziadu

at tentu un’intelletu penetrante:

timende sa saeta fulminante

ana su parafùlmine inventadu.

Timende ’e sa paura a sa manera

t’at fatu sa saeta presonera.

 

 

27. Sozu (53”)

Però su coraggiosu, ammentatilu,

non timet cando lampos bi at in vista

ne li parit un’ora fea e trista

po chilcare rifugiu e ne asilu:

as osservadu un’ecuilibbrista

passat e ballat subra de unu filu.

Ma tue gai in s’ària suspesu

timo chi non b’apuntes mancu presu.

 

 

28. Piredda (47”)

Ja ti rispondo in sa matessi pasta

sentz’ispìritu ’e contraditzione.

Cun s’acròbata non bi ponzo vasta

ja chi est de coraggiu pultzione

ma osserva finamenta su ginnasta

tenet sa rete de protetzione.

E-i sa rete la faghen recùere

ca finas cussos timen a nde rùere.

 

 

29. Sozu (52”)

Ma su coraggiu ti b’aggiunghet brios

e-d-est s’acrobatzia una cucagna

ca ’olan e s’abbratzan sa cumpagna,

fin’a sa rete dadu an sos adios:

sos chi a pês si prenden sos iscios

falan a bolu dae sa montagna

in su nie tracéndesi una cora

ma però caminende a chentu a s’ora.

 

 

30. Piredda (49”)

Faeddas bene che poeta saldu

però pensas che ómine mannitu.

Ogni pastore si faghet s’abbitu

e b’at po sa paura rigualdu:

e cantos partin da su logu fritu

e si che calan a su logu caldu?

E apo s’onore ’e ti faghet ischire

chi finas cussu si devet timire.

 

 

31. Sozu (50”)

Ma su pastore est una vida sana

tot’’e coraggiu un’àrdua impresa

prite si no est gai, a l’as cumpresa,

no tenet late, ne peta, ne lana.

In su Piave, Carso e Col di Lana

an bidu sa Brigata Tatharesa

e sos italianos sun cunvintos

ch’est su coraggiu chi los at distintos.

 

 

32. Piredda (48”)

Lassa de su pastore late e pane,

da igue nde tiro unu fiore:

finas su pastoriu est in timore,

in su pasciale che prenden su cane.

Su pastore est timende su margiane,

su margiane est timende su pastore.

Ognunu tenet sos conflitos suos

e mi paren timende totos duos.

 

 

33. Sozu (53”)

Si sighis sa paura in cuss’istile

non diventas pastore a campione.

Ma si b’at nie in caminu ti pone

a palt’’e sero o puru a manzanile:

si ti che sun furende su masone

cun coraggiu ti armas de fusile

chi as a esser un’eroe nou

da chi difendes su dovere tou.

 

 

34. Piredda (39”)

Cand’arrejonas cun calma e gentile

fina su paragone est pius galanu.

Si s’ama ti che leat unu vile

li podes narrer birbante e tiranu

e invece ’e leare su fusile

puite no l’afrontas manu-manu?

Si su fusile l’aferras inie

ca su ladru faghet timer a tie.

 

 

35. Sozu (53”)

Non m’as a narrer e ite congrues

sentza fusile ne arma bianca.

Dae me non si l’at a fagher franca

ma tue ’e sa paura in terra rues

ca si bies sos ladros in sa tanca

invece ’e ti difender ti che fues.

Si che lean sa robba, so seguru,

e si ch’an a leare a tie puru.

 

 

36. Piredda (46”)

Tue chi ’e su coraggiu ses s’amigu

nara puite sa paura impones:

non m’as a narrer cantos pinnatzones

ponen in sos assentos de su trigu,

in binzas e in àlvures de figu

po che fagher fuire sos puzones

ca si no timen in sa ’inza tua

si màndigan sa figu e-i sa ua.

 

 

37. Sozu (51”)

A igue bi semus arrividos

poi no sun che pare sas rejones

ca sun sos coraggiosos campiones

cussos a mie dên esser unidos

ca tue times finas sos buatones

deo non timo mancu sos bandidos

si benzeren a domo a sa preséntzia:

eco inue est sa nostra diferéntzia.

 

 

38. Piredda (50”)

Si tue ses unu pastore mannu

ti armas de fusile e de pistola:

de sa paura si ponet s’iscola

ca s’ama la costois totu s’annu

poi timende de ti fagher dannu

pruite no la lassas a sa sola?

Ma ti b’istas inie a la tentare

ca ses timende a ti che la furare.

 

 

39. Sozu (56”)

Deo s’apo coraggiu s’ama mia

continu a la difender mi nd’onoro.

Un’istória iscrita a cifras d’oro

tenet de santos s’immensa zenia:

non timet a Pascàsiu Lughia

ne Bàrbara at timidu a Dioscoro

su coraggiu dognunu at fatu forte

non timet ne su boje ne-i sa morte.

 

 

40. Piredda (51”)

De sos santos mi cantas un’istória

e m’as dadu unu paragone bellu.

A Lughia, Pascàsiu e Vitória

paret chi m’apas giamadu a s’apellu:

afrontan de sa morte su masellu

ca fin timende a pèldere sa glória

prite totu sos santos a trofeu

an obbididu a su timore meu.

 

 

41. Sozu (53”)

Lassa ch’àtera cosa eo ti nómine

inue tenzo sa parte segura.

A da chi times, fémina che ómine

de chelu non bi pigas a s’altura.

Pedru si fit fuinde po paura,

Cristos l’at nadu: quo vadis, Dómine?

Ca cun coraggiu ubbidit a Gesusu

che l’an postu in sa rughe a pês in susu.

 

 

42. Piredda (49”)

Santu Pedru at piantu e no at risu

ma li devimos dare lode e bantu

ca a su rifaciu est istadu detzisu

e ………….. galu totucantu.

A l’ischis Pedru puite at piantu?

Prite peldende fit su paradisu

e at pensadu de si cunveltire:

su pecadu lu faghet a timire.

 

 

43. Sozu (52”)

Ma sa rejone dae fundamentu

léala e si distinghet de piusu.

Pedru momentu ’e debbilesa at tentu

a da chi in coro at sa paura inclusu:

timinde e lu ’ochire che a Gesusu

fatu at fina unu falsu juramentu.

Ma ca at coraggiu diventat sovranu

e at de chelu sas giaes in manu.

 

 

44. Piredda (42”)

Su paragone chi as poltu in usu

e l’at intesu su pópulu unidu:

a Predu capitadu at un’abbusu

ma da ch’at su pecadu cummetidu

mi’ chi s’est finas Pedru curreggidu

timende sos rinfacios de Gesusu

prite Deus si devet obbedire

e a su matessi tempus a timire.

 

 

45. Sozu (54”)

Si non tenes coraggiu tando adiu

non podes a su chelu altzare a bolu.

Triunfas dae su coraggiu solu

ca a ti salvare est chi ti dat s’aviu:

a Astiage timidu no at Poltolu

da chi su colzu ‘ogadu nde li at biu

e coraggiu at Larentu in cussu logu

a da chi l’an arrustidu in su fogu.

 

 

46. Piredda (41”)

A pensas cun sos santos a finire

ca bastare podiat una ebbia?

Ma una mama podides ischire

chi faghet a su fizu cumpagnia

e si su fizu lu devet dromire

cantat in su brasciolu s’anninnia

e da chi l’at dromidu in su brasciolu

nara poite no lu lassat solu.

 

 

47. Sozu (56”)

Si cun sos santos non miro sa glória

lasso finas sa mama trancuilla.

Tue as a consultare una Sibbilla

però non podes aer mai vitória

ma unu monumentu po Balilla

nara poite li an fatu in Portória?

No at timidu a bintrare in atacu

e s’iscagliat cun dogni austriacu.

 

 

48. Piredda (45”)

M’as a narrer Balilla ite t’at resu,

est unu mingherlinu ideadore.

Però in-d-una mama no as cumpresu

inue b’est s’istima e-i s’amore

però no b’at unu fizu minore,

prite b’at unu grande fogu atzesu

e non lu lassat solu in cussu logu

ca timet de che rùere in su fogu.

 

 

49. Sozu (50”)

Su coraggiu a sa mama est netzessàriu,

si lu negas t’isbaglias in pienu.

Dae tempus lontanu sena frenu

unu direto istraordinàriu:

bi fit unu pitzinnu in su binàriu

sa mama ’etada si est suta su trenu.

Cun sos bratzos l’at a su sinu inclusu

e-i su trenu ’eretu passat susu.

 

 

50. Piredda (46”)

Su paragone est de méritu e fama

e so capatze ’e nde dare su prou.

Ma no est totu su méritu tou,

de ti salvare dias tenner brama:

suta su trenu si ch’’etat sa mama

prite salvende fit su fizu sou.

Si ch’est morta cun pena e cun fastizu

ca fit timende de morrer su fizu.

 

 

51. Sozu (52”)

Cun-d-un’otava sémplice e astuta

cherias dever bolare in altura

però ’idinde cussa criadura

guasi molta in terra che fit ruta

a si ch’’etare de su trenu in suta

be-i cheret coraggiu e non paura.

Po cussu at cun coraggiu jumpadu

e su fizu innotzente l’at salvadu.

 

 

52. Piredda (39”)

Su paragone chi as bogadu a pizu

ti lu repito un’ateruna ’olta:

una mama s’est posta in contivizu,

pensa chi fatu no bi l’at a polta.

Tue mi naras salvat unu fizu

e mentres chi sa mama si ch’est molta:

unu nd’at salvu, una bi nd’at restadu

e non b’at példidu e ne balanzadu.

 

 

53. Sozu (55”)

Si lu teniat sa mama in disizu

ti l’ispiego a momentu oportunu.

In realtade sas cosas lu sunu

momentos de dolore e de fastizu

ma s’at sa mama abbratzadu su fizu,

fit cuddu ’e su perigulu a digiunu.

Però in veridade a sos concluos

abbratzados si salvan totas duos.

 

 

54. Piredda (47”)

Prima fit unu chi at tentu sa solte

de si salvare po sa vida bella.

Como lasso sa mama o sa cunsolte,

abbandono s’umana parantella:

inue b’at una casciafolte

prite bi ponen una sentinella?

S’est chi non timen sos chi be-i passan

puite a sola non la lassan?

 

 

55. Sozu (55”)

Ispieghende ’ogni cosa cun cura

inue cheres, Antoni, che cola.

Ja l’ischis chi sos ladros an s’iscola

finas a abberrer ogni serradura

ma po sa sentinella chi at paura

menzus sa cascia làssala a sa sola.

Su coraggiu a la tentare est su chi rendet,

tando sa casciaforte la difendet.

 

 

56. Piredda (48”)

Sa sentinella est guàldia vera

e tutelare devet in totue.

Si est armada non be-i andas tue

ca de timire ti ’enit a manera

e si la tentan sa bulveriera

sa sentinella bi ponen igue.

E si la tentan b’at unu motivu:

ca timen de brujare s’esplosivu.

 

 

57. Sozu (51”)

Fina a cant’est su logu trancuillu

nemmancu sentinella si no b’ada

la lassas una cascia sizillada

e nisciunu ti segat su sizillu.

Ma si b’est su custode cun s’istillu

cun su mitra, fusile o cun s’ispada

po chi difendat su logu famosu

ponen unu soldadu coraggiosu.

 

 

58. Piredda (40”)

Cand’arrejonas, arrejona umìle

ca dogni cosa cheret moderada.

Nara puite l’as dadu s’ispada,

l’as finas innestada a su fusile,

prite sa sentinella s’est armada?

Ca ses timende ’e b’andare su vile.

E pensa de su tema cale omaggiu

ca sa paura ti ponet coraggiu.

 

 

59. Sozu (51”)

Cun coraggiu, ammenta, sos umanos

poden in dogni campu triunfare:

suta sa miniera den calare,

si faghen tando sos gallos in manos

e che pigan in altu a fraigare

sos gratacelos de chentu pianos.

Tue non de bi ponner su contone,

non ti b’acheras mancu a su balcone.

 

 

60. Piredda (38”)

Com’as fatu un’otava curiosa

però subra b’agato calchi velu:

ja chi de su coraggiu ses anghelu

in mesu bi at puru àtera cosa

ca trabagliende in dogni gratacelu

b’at finamenta zente paurosa.

Ammito sos pianos chi los fetes

ma de protetzione bi an sas retes.

 

 

61. Sozu (50”)

No bi nde cheret zente chi at paura

in sa costrutzione gai fata

ca si los leat a dolore ’e mata

e-i sa resa mai no est segura.

Sos chi an coraggiu in cussa cobeltura

passizende si paren in piata.

S’òpera insoro poninde in risaltu

no pensan mancu a cantu sunu in altu.

 

 

62. Piredda (

………………………………

………………………………

….chi as coraggiu fin’a fundu

no as de sos ispìgulos paura.

No est su primu ne-i su segundu

chi nd’est caladu dae sa cobeltura

e-i sos chi nde ruen dae inie

sunu sos coraggiosos che a tie.

 

 

63. Sozu (50”)

Tocat chi calchi cosa nde raconte,

ponen a su bersagliu sa carena

ma trabaglian cimentu, pedra e rena,

pàrene subra sa punta ’e su monte.

Tue non pigas a-i cussu ponte,

faghes ebbia una domo terrena

comente sos antigos fatu nd’ana

chi che pigat a sàltiu una rana.

 

 

64. Piredda (48”)

Arrejonende ses pagu seguru,

o Peppe, deves esser pius saggiu

ca be-i cheret su timore puru

sos trabaglios chi ponen in viaggiu:

cussos los faghet su fraigamuru

no b’intrat ne paura e ne coraggiu

ca a totu est sa pagnota bisonzosa

ma su coraggiu est un’àtera cosa.

 

 

65. Sozu (57”)

Fininde como giramos s’antenna

ca amos de passare a àteru logu.

Mùtzio su chi at fatu no est jogu,

decretat isse etotu sa cundenna :

mustrat coraggiu de fronte a Porsenna,

s’at arrustidu sa manu in su fogu.

Da chi s’at cotu una e duas manos

connotu an su coraggiu ’e sos romanos.

 

 

66. Piredda (53”)

S’est chi su tema che ’ogamos a fora

leamos duos fatende s’amore.

Su gióvanu at in coro un’aurora

e issu este su veru amadore

ma su gióvanu mesu aduladore

godire si la cheret prima ’e s’ora.

Sa paura l’avertit e l’isfidat

e timende s’ingannu non si fidat.