prugadoriuIs antigus s’ant lassau in eredidadi su càbudu de unu filu chi s’allónghiat finas a su mundu disconnotu de is ànimas. Unu pagu est maia, unu pagu fidi in Deus, unu pagu amori e respetu po is mannus nostus e po is chi sa morti nd’at pinnigau. E unu pagu est totu custu – e atru chi a fueddus non si podit acrarai – imbesturau a pari. Ca su mistériu de sa vida est acapiau, si scit, a su ’e sa morti.

 

E tandu, chini cun custu mistériu si crocat e si ndi pesat, chini chistionat chentza si intèndiri macu cun is chi non si bint prus, ca ddus intendit in s’àiri e in su coru, si fait guardadori de una janna luxenti, cun-d-unu stampixeddu piticherreddeddu anca ddu-i passat cuddu filu chi acàpiat is mundus.

 

A Prugadóriu – po custus guardadoris, chi funt genti de coru ’onu e de fidi – is ànimas tocant s’eca nosta e, pedendu perdonu, cicant de jumpai in Paradisu. Ma ddis serbit un’agiudu: seus nos, difatis, ca teneus su donu, perdonendu e fendudeddis cara ’ona, de ndi di leai de is palas su iaxi de sa crupa.

 

In Seui, sa ’idda brabaxina famada po su padenti mannu de Montarbu, anca ddu-i currint is murvas a tallus, is diis de su Prugadóriu funt diventadas una festa po fàiri iscobèrriri a is turistas sa mellus produtzioni de is montis nostus e unu centru istòricu pretziau e – cun cussus strintorgeddus totorgiaus euba si scerant domus mannas in perda, mudadas cun balconis in ferru beni traballau – crosidadosu ’e aberu. E a nai sa beridadi, su ’estiri ’e festa ddi dexit meda a Seui, ca a ddu-i biri genti in sa carrera parit de torrai a su tempus passau, candu sa ’idda contàt prus de tremila cristianus.

 

Funtra is tempus de oru de sa miniera de Fundu ’e Corongiu, e de sa letorina andendu e benendu in donnia. Imoi, in tempus de prumu, de cristianus in Seui si ndi contat millecincuxentus feti. Ma de bellesa, oi cumenti eriseru, Seui nd’est prena. Prusatotu a cuaddu de Mes’’e ladàmini e de Donniassantu – sa festa seuesa est su trintunu, s’unu e su duus – cun is bìngias binnennadas de pagu e orrubiastas, e cun is castàngias prontas po ndi ddas boddiri a pùinis intreus. Sa dilicadesa e su sentidu ’onu de su Prugadòriu si cumprendit cun su ’e assimbillai is pipius e sa genti abbisongiosa a is ànimas.

 

Is piticheddus e is pòburus andant peri is domus a pediri unu donu: est sa pregunta de su perdonu. Sa simbologia est finas e tropu crara: chi ddus feus intrai, su miràculu est fatu. S’ànima acabat de tribbulai e de andai peri is caminus de su segundu mundu e torrat in sa gràtzia ’e Deus. Oi, ca ais pipius d’ant prenu sa conca cun Halloween – e non feti po custu, ca de segudai is traditzionis meda genti si ndi frigat, ca nde ddi parit luegu bregùngia – in medas logus su ’e andai de prassa in prassa aboxinendu: ”A su Prugadóriu”, est isparessendu.

 

Mancu mali ca in Seui si ndi funt acataus. E intra cumbénnius, mustras de arti, mùsica, ballitus, poesia a bolu, tenores, pichetadas e bellas tassas de binu prenas a cùcuru: atru che Halloween! ”Andiaus cun-d-unu sachiteddu a pala e is chi funtra geniosus si ’onànt cosixedda de ’omu: patatedda, castangia, nuxi, nuxedda, arenada, fasolu”, narat Assunta Maxia, una becitedda seuesa chi tenit sa bellesa de 86 annus. Atrus tempus, gei est beru. E in paris a sa castàngia de scogociai nci fut su fàmini puru.

 

”Imoi is pipius ’olint dinai”, contat Luisa Murgia, 85 annus. Sétzia in su scaleri de su strintixeddu de ’omu sua, cun  sa nebodedda – totu a is duas cun is ogus crarus che i sa ’oxi ’e Deus in su coru ’e is ànimas de Paradisu – sighit: ”Su noti innanti de Prugadóriu, in sa mesa si ponit unu pratu in prus po s’ànima chi tenit abbisongiu e si lassat finas a mengianu. Meda genti primu naràt ca d’agatàt tràntziu, su pratu: unu tempus si creiat de aberu a custas cosas. Mancai fut calencunu chi teniat fàmini e si moviat a de noti. Sa porta, difatis, si lassat sèmpiri xirada”.

 

Efisinu Melis puru, 89 annus, minadori fillu de unu pastori stressilesu coiau a Seui, andàt a Prugadóriu: ”Primu andaiant totus. Deu mi ndi pariat bregùngi”. Ma s’apretu, narat su dìciu, ponit su ’èciu a cùrriri. E a pediri, no est pecau. Pecau est a si scarèsciri de su chi is antigus s’ant lassau in eredidadi. Seui dd’at imparau. E sighit a poderai strintu in is manus cussu filu chi s’allónghiat finas a su mundu disconnotu de is ànimas.